SCHIPHOL - Passagiers achterin een vliegtuig hebben een veel grotere kans om een vliegtuigcrash te overleven. Dit blijkt uit een test met een driemotorige Boeing 727 die een gecontroleerde crash maakte in een Noord-Amerikaanse woestijn, met alleen dummy’s aan boord. Het gewaagde experiment had dit voorjaar al plaats, de resultaten zijn nu uitgelekt en door de Britse krant Daily Mail onthuld.

De test was niet georganiseerd door de luchtvaartindustrie, maar door de Britse publieke omroep Channel 4. Een afgeschreven Boeing 727-200 steeg in april op van een vliegveld in een afgelegen deel van de Sonora-woestijn, op de grens van de Verenigde Staten en Mexico. De testpiloot die het toestel bestuurde sprong er op 2.500 voet per parachute uit. Vanuit een parallel vliegende Cessna werd de Boeing met ‘remote control’ vervolgens in een normale positie boven de ‘baan’ gebracht, maar het toestel landde met een te hoge snelheid om een echte crash na te bootsen. Door de klap met de grond brak het vliegtuig in tweeën; de breuk lag halverwege de neus en de vleugels.

Aan boord waren op mensen lijkende dummy’s, met ‘botten’ die konden breken. Uit maandenlange analyse van de gegevens, op basis van de opnames van camera’s, sensoren en onderzoek van de dummy’s is nu gebleken wat de beste plek in een vliegtuig is bij een crash: achterin. Voorin het testtoestel werd 12g (twaalf keer de zwaartekracht) gemeten, naar achteren toe daalde dit tot 6g. Volgens experts had geen van de passagiers in de voorste rijen, waar zich gewoonlijk de first en business class stoelen bevinden, bij een echte crash deze klap kunnen overleven. In economy zou 78 procent de crash kunnen doorstaan. Hoe verder naar achteren, hoe groter de overlevingskans, zo blijkt uit de test.


Foto's: Daily Mail.

Brace-positie
In het experiment is ook nagegaan wat de beste houding is bij een crash. De dummy’s, met breekbare ‘botten’, werden onderverdeeld in drie categorieën: in de ‘brace-positie’ met stoelriem, in de ‘brace’ zonder riem en een groep zonder enige vorm van bescherming. De brace-positie bleek verreweg het beste: alle passagiers die zo zouden zijn gaan zitten (achterin het toestel, welteverstaan) zouden de crash overleven. Passagiers die rechtop zouden blijven zitten lopen ernstige hoofdwonden op. Zonder brace-positie en zonder stoelriem is de kans op overleving nihil, concluderen de onderzoekers. De conclusie dat de brace-positie de beste houding is bij een extreem harde landing betreft bevestigt de visie van de luchtvaartindustrie. Luchtvaartmaatschappijen hameren er altijd op dat de gebogen houding essentieel is voor overleving.

Maar de andere uitkomst van de test: een stoel achterin een vliegtuig geeft een hogere kans op overleving dan voorin, gaat juist in tegen de gangbare opvattingen. Luchtvaartmaatschappijen benadrukken in de eerste plaats dat crashes buitengewoon zeldzaam zijn, maar als een vliegtuig wél in een noodsituatie terechtkomt en een crashlanding maakt zou elke plaats in een vliegtuig even veilig of onveilig zijn.

Overlevingskans
Experimenten met een gecontroleerde crash worden zelden uitgevoerd, dus er is weinig vergelijkingsmateriaal. De enige andere bekende crash-test stamt uit 1984 toen de Amerikaanse NASA een viermotorige Boeing 707 liet neerstorten in de Californische Mojave woestijn. Die test leverde nauwelijks bruikbare resultaten op omdat het toestel bij de landing explodeerde. Uit sommige analyses van echte crashes blijkt echter ook dat de overlevingskans voorin een vliegtuig geringer is.

Dat concludeert ook de Amerikaanse site Popular Mechanics, die in 2007 twintig crashes in de Verenigde Staten vanaf 1971 analyseerde op basis van gegevens van de NTSB (National Transportation Safety Board). Popular Mechanics berekende dat gemiddeld 49 procent van de passagiers voorin de crashes overleefden. In het middenstuk, voor en achter de vleugels was dit 56 procent. Van de passagiers die in de staart zaten overleefde 69 procent.

Van het experiment met de Boeing 727 circuleren al langere tijd korte clips op internet. Het hele onderzoek en de conclusies daaruit worden volgende maand in een documentaire op Channel 4 vertoond.

Van onze redactie

Boeing 727 met opzet gecrasht in Mexicaanse woestijn (video)