DELFT - Dankzij uitgebreide GPS-metingen en -analyses door de TU Delft en haar wetenschappelijke partners, is het verloop van de aardbeving van Tweede Kerstdag in Zuid-Oost Azië op een, volgens de universiteit, unieke wijze in kaart gebracht. Het is voor het eerst dat hiermee een zo grote aardbeving met GPS aanschouwelijk is gemaakt. Donderdag 14 juli verschijnt een publicatie over dit onderwerp in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Samen met Franse, Thaise, Maleisische en Indonesische onderzoekers en wetenschappers heeft het Delft Institute of Earth Observation and Space Systems (DEOS) van de Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaartechniek van de TU Delft de afgelopen jaren in Zuid-Oost Azië een uitgebreid netwerk van zo n 45 wetenschappelijke GPS-stations gerealiseerd. Deze stations spelen een belangrijke rol in het onderzoek van het internationale universitaire samenwerkingsproject SEAMERGES (South-East Asia: Mastering Environmental Research with GEodetic Space techniques) van de Europese Unie en ASEAN, de organisatie van Zuid-Oost Aziatische Staten, waarin de diverse onderzoeksgroepen participeren.

Met GPS, tegenwoordig zeer bekend als navigatiemethode in personenauto’s, zijn ook verschuivingen en vervormingen van aardschollen (de platen waarop onze aardkorst drijft) nauwkeurig te registreren. De Delftse onderzoekers gebruiken daarvoor een nauwkeurige variant van de standaard GPS-methode. Ze konden daardoor op basis van de SEAMERGES GPS metingen de grootte en de richting van de vervormingen van de aardkorst als gevolg van de aardbeving van 26 december 2004 tot op enkele millimeters nauwkeurig meten.

In januari van dit jaar toonden de Delftse onderzoekers beelden die het verloop van de tsunami (dus niet de beving zelf) lieten zien. Die waren vooral gebaseerd op metingen van de waterhoogtes in het gebied, verricht door satellieten die met radartechnologie de hoogte van het zeeoppervlak in beeld brengen.

Uit het huidige onderzoek blijkt nu bijvoorbeeld dat het bekende Thaise vakantie eiland Phuket direct na de beving 27 cm verschoven was, meer dan 2 keer de initiële voorspelling. Tot op duizenden kilometers afstand (zelfs in India en China) zijn verschuivingen gesignaleerd. Belangrijk is ook dat voor het eerst bij een grote aardbeving aanschouwelijk is gemaakt hoe de vervormingen van de betrokken aardschollen zich in minder dan 10 minuten ontwikkelden. De DEOS-wetenschappers hebben dit vastgelegd in een animatie die dit tijdsverloop laat zien. Deze animatie is te zien op de DEOS website

Op basis van de metingen konden tevens een aantal nieuwe conclusies over de aard van de beving worden getrokken. De belangrijkste was dat de breukzone veel langer was (minstens 1000 km lang) dan initieel op basis van seismologische metingen werd verwacht (~450 km). Daardoor was de kracht van de aardbeving niet 9,0 maar 9,2-9,3 op de schaal van Richter, dus ca. 2 maal zo groot. Ook werd aangegeven dat de aardbevingsrisico’s in aangrenzende gebieden significant waren toegenomen. Dit werd op dramatische wijze geïllustreerd door de zware aardbeving van 28 maart 2005 (in de omgeving van het Indonesische eiland Nias), waarvan de gevolgen beperkt bleven. De resultaten van dit onderzoek zijn een nadrukkelijk voorbeeld van het belang van internationale samenwerking.