De experimenteerregeling zou de eerste fase van de krimp zijn, naar 460.000 vluchten per jaar, in afwachting van de balanced approach-procedure voor de tweede fase van de krimp. Daardoor zouden per eind maart, bij de start van het zomerseizoen, alle luchtvaartmaatschappijen slots moeten inleveren. En nieuwkomer JetBlue zou haar lijndiensten naar New York en Boston moeten schrappen. Maar dat is nu allemaal niet meer nodig.

"Op 13 november 2023 (heeft het kabinet) een brief ontvangen van de Europees Commissaris voor Transport, mevr. Vălean, waarin ernstige zorgen worden overgebracht over het niet volgen van de balanced approach-procedure voor de uitvoering van spoor 1 (de experimenteerregeling, red.) per 31 maart 2024. In deze brief wordt gesteld dat de Europese Commissie zich nadrukkelijk het recht voorbehoudt een infractieprocedure tegen Nederland te starten in de eerstvolgende infractieronde, wegens het in haar ogen niet naleven van Europese regelgeving", schrijft minister Harbers.

"Op basis van deze stellingname heeft het kabinet besloten tot het opschorten van spoor 1, in ieder geval totdat de Hoge Raad uitspraak heeft gedaan in de cassatieprocedure", vervolgt Harbers. Met de cassatieprocedure doelt hij op de rechtszaak die de luchtvaartsector, waaronder KLM, tegen de experimenteerregeling is gestart om die tegen te houden. Die zaak ligt nu bij de Hoge Raad, die naar verwachting pas in het tweede kwartaal van 2024 uitspraak zal doen, en tot die tijd wordt een besluit over de experimenteerregeling dus uitgesteld.

Uitstel maar nog geen afstel
Hoewel de eerste fase van de krimp voorlopig niet doorgaat, zegt Harbers door te gaan met de Europese balanced approach-procedure die uiteindelijk krimp naar 452.500 vluchten per jaar mogelijk moet maken. Maar het zal waarschijnlijk aan een volgend kabinet zijn om te besluiten of het inkrimpen van de luchthaven doorgaat.

Blamage
Insiders noemen het een blamage van Harbers en zijn ministerie dat hij nu gedwongen wordt om de krimp uit te stellen. Naast de brief van de Europese Commissie heeft ook zware diplomatieke druk vanuit de Verenigde Staten een rol gespeeld. De Amerikaanse regering dreigde met vergeldingsmaatregelen als de experimenteerregeling door zou gaan en Amerikaanse maatschappijen slots moesten inleveren. Maandag vond daarover nog een diplomatiek overleg in Brussel plaats. Dat leidde toen nog niet tot een doorbraak, maar een dag later keert Harbers dus toch op zijn schreden terug.

Positief
KLM reageert positief op het nieuws. “Het is een belangrijke stap om vergeldingsmaatregelen te voorkomen en te kunnen blijven vliegen op de VS. Daarnaast heeft de Europese Commissie een duidelijk signaal afgegeven om eerst volgens de balanced approach een zorgvuldig wettelijk proces te doorlopen”, aldus een woordvoerder van KLM. “We hebben afgesproken met een aantal aangekondigde maatregelen zoals uit het KLM-plan Schoner, Stiller en Zuiniger versneld aan de slag te gaan om vermindering van geluidshinder te realiseren."

Ook wereldluchtvaartorganisatie IATA is blij dat "eindelijk eens het gezonde verstand wordt gebruikt". “De capaciteit van Schiphol behouden is goed nieuws voor de werkgelegenheid, economie, consumentenkeuze en handelsbetrekkingen.” Pilotenvakbond VNV noemt het "een verstandig besluit", JetBlue spreekt van "een goede eerste stap".

Schiphol zelf is minder blij met het nieuws, en noemt het jammer dan er nu duidelijkheid voor omwonenden wegvalt.

Minister Harbers zegt dat het "een bittere pil voor de omgeving is" dat de krimp wordt uitgesteld. “Ik benadruk dat het kabinet vasthoudt aan het herstellen van de balans tussen Schiphol en haar leefomgeving. Dit blijft een urgente opgave waarvoor we ons onverminderd inzetten. De komende tijd wordt onverkort binnen spoor 2 (balanced approach-procedure) doorgewerkt aan het terugdringen van de geluidsoverlast van Schiphol.”

Wijzigingsregeling om besluit ongedaan te maken
“De inwerkingtreding van de experimenteerregeling zal tot nader order worden opgeschort; hiervoor wordt op korte termijn een wijzigingsregeling gepubliceerd”, vervolgt de VVD-minister. Verder krijgt de inspecteur-generaal van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een aanwijzing om het anticiperend handhaven te continueren. Schiphol moet een addendum op de capaciteitsdeclaratie voor de zomer van 2024 vaststellen zodat de slotcoördinator extra slots kan uitgeven.