Het is voor het eerst dat een internationale rechter oordeelt over de rol van Rusland bij het neerhalen van het passagiersvliegtuig in 2014, waarbij 298 mensen omkwamen, onder wie 196 Nederlanders. Het leed van de nabestaanden na de crash en het verlies van hun dierbaren, valt wat het Hof betreft ook onder mensenrechtenschendingen.

Nederland stapte naar de internationale rechter om de Russische verantwoordelijkheid voor het neerschieten van het vliegtuig. Dat niet precies bekend is wie de raket heeft afgevuurd, is voor het Hof geen belemmering om de Russen verantwoordelijk te houden. Het staat vast dat een Russische militair of een pro-Russische separatist de raket heeft afgevuurd. Volgens het Hof heeft Rusland verzaakt om actie te ondernemen om menselijk leed als gevolg van de raketlancering te voorkomen.

Bovendien hekelt het Hof dat de Russen niet hebben meegewerkt aan het onderzoek naar de toedracht. Nederland heeft meerdere keren om informatie gevraagd, maar niet gekregen. Rusland ontkent nog altijd betrokken te zijn bij het neerhalen van het passagiersvliegtuig.

Het Hof heeft de zaak over MH17 samengevoegd met een aantal klachten van Oekraïne over mensenrechtenschendingen bij de annexatie van de Krim, in het oosten van het land en tijdens de invasie van drie jaar geleden.

Morele gezag
Rusland was tot september 2022 partij in het mensenrechtenverdrag, maar trok zich terug. Het land kan nog wel verantwoordelijk gehouden worden voor daden van voor die tijd. Maar het mensenrechtenhof, dat namens de Raad van Europa over het verdrag waakt, kan een veroordeelde staat niet dwingen uitspraken na te leven. Het moet het hebben van zijn morele gezag.

Eerder oordeelde de Raad van de Internationale burgerluchtvaartorganisatie, die valt onder de Verenigde Naties, ook al dat Rusland schuldig is aan de MH17-crash. Die uitspraak werd verworpen door het Kremlin. De drie mannen die door de rechtbank in Den Haag zijn veroordeeld tot levenslange celstraffen voor hun betrokkenheid, zijn ook niet uitgeleverd door Rusland.

Het EHRM en de Raad van Europa staan los van de EU. De Raad, waarvan nagenoeg alle Europese landen lid zijn, beschermt sinds de Tweede Wereldoorlog de mensenrechten.