KUALA LUMPUR - Experts in de Verenigde Staten en Maleisië zijn woensdag gekomen met een nieuwe theorie over wat er met vlucht MH370 van Malaysia Airlines kan zijn gebeurd: langzame decompressie van de cabine. De Boeing 777-200ER, met 239 mensen aan boord, is sinds afgelopen zaterdag vermist. Na vijf dagen ontbreekt nog steeds elk spoor. Vier maanden geleden waarschuwde de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA voor een zwakke plek in de romp van Boeing 777's, die tot geleidelijke decompressie kan leiden. In het laatste radiocontact met de bemanning van MH370 viel te horen dat de piloten mompelden, een beeld dat past bij zuurstofgebrek als gevolg van decompressie.

De autoriteiten in Maleisië houden al dagen rekening met verscheidene scenario's voor de crash van de Boeing: terrorisme, kaping, de bemanning die het toestel bewust naar beneden zou hebben gestuurd of technische problemen. Woensdag benadrukten Malaysia Airlines (MAS) en de autoriteiten dat ze geen aanwijzingen hebben voor een bewuste daad van de piloten.

Roken
Over de co-piloot Fariq Abdul Hamid circuleren wel berichten op social media waaruit blijkt dat hij op eerdere vluchten vrouwelijke passagiers toeliet in de cockpit en aan boord zat te roken. Malaysia Airlines zei woensdag "geschokt" te zijn door de berichten, die door de maatschappij niet werden ontkend. Maar een verband tussen het gedrag van Hamid en het verdwijnen van MH370 heeft MAS (nog) niet kunnen ontdekken.

Eerder werden ook terrorisme en sabotage al als onwaarschijnlijk aangemerkt. Enkele passagiers aan boord reisden weliswaar op valse paspoorten, maar hun ware identeit is inmiddels wel achterhaald en ze lijken geen banden te hebben met terroristische organisaties. Bovendien wijzen waarnemers erop dat het reizen op valse paspoorten in de luchtvaart veelvuldig gebeurt, maar doorgaans pas aan het licht komt bij calamiteiten.

Ook heeft geen enkele organisatie opgeëist dat ze de Boeing uit het islamitische Maleisië hebben opgeblazen.

Boeing 777 van MAS - Foto: MAS

Zuurstof
Dan blijft er één mogelijkheid over: een technisch probleem. Volgens de nieuwste theorie kan een lek in de romp van de Maleisische Boeing 777-200ER hebben geleid tot het langzaam wegstromen van zuurstof. De piloten werden zich hier mogelijk van bewust en lieten het toestel dalen om op een hoogte uit te komen rond de 10.000 voet (drie kilometer) waar geen kunstmatige druk meer nodig is en voldoende zuurstof aanwezig is.

Dit zou ook het vermoeden kunnen verklaren van de Maleisische autoriteiten dat de Boeing is omgekeerd: het toestel draaide naar beneden om hoogte verliezen en de bemanning was mogelijk van plan terug te keren naar de dichtstbijzijnde luchthaven in Maleisië.

De vraag is wel waarom de piloot en co-piloot daar in hun contact met de luchtverkeersleiding (ATC) in Maleisië geen melding van hebben gemaakt. Waren ze te versuft door het zuurstofgebrek, waren ze te druk met noodprocedures, raakten ze tijdens de nachtvlucht gedesoriënteerd, of was het een combinatie van dit alles?

Gezonken
Het verklaart daarentegen weer wel waarom er nog geen brokstukken zijn gevonden en het toestel zo moeilijk te vinden is. De Boeing is, als deze theorie klopt, niet op grote hoogte gedesintegreerd, maar van relatief geringe hoogte als compleet toestel in zee beland en gezonken. De brokstukken zijn dus niet over een groot gebied verspreid.

De laatste keer dat MH370 verbinding had met ATC in Maleisië bleek overigens uit niets dat er problemen aan boord waren. ATC Maleisië stond op dat moment op het punt MH370 over te dragen aan de collega's in Vietnam en wenste de bemanning een goede avond toe. Het antwoord van de dienstdoende piloot - gezagvoerder of copiloot - vanuit de cockpit was: "All right, roger that." Dit blijkt uit een verklaring die de Maleisisch autoriteiten woensdag hebben gegeven.

ATC in Vietnam kreeg echter nooit contact met de Boeing van Malaysia Airlines en sloeg alarm. De piloot van een ander vliegtuig, dat in de buurt was, op weg naar Japan - de identiteit van dit toestel is onduidelijk - zei in een vraaggesprek met de Maleisische krant New Straits Times dat hij op verzoek van ATC in Vietnam radiocontact had gezocht met MH370 en daar ook in slaagde. "De stem aan de andere kan was die van de captain of de copiloot. Er zat veel ruis op de lijn en ik hoorde gemompel. Daarna viel de verbinding weg", zo citeert de krant de anonieme piloot.

Decompressie
Onopzettelijke decompressie van de drukcabine kan op twee manier gebeuren: snel en langzaam. Op een snelle decompressie, bijvoorbeeld doordat er een gat in de romp ontstaat of doordat een deur openvliegt, kan de bemanning adequaat reageren door de zuurstofmaskers tevoorschijn te laten komen en snel te dalen. Deze situatie is in de geschiedenis van de luchtvaart herhaaldelijk voorgekomen en leidde in de meeste gevallen tot een goede afloop.

Een langzame decompressie is veel gevaarlijker, omdat de bemanning dit lange tijd niet doorheeft en door gebrek aan zuurstof geleidelijk versuft raakt. Dergelijke omstandigheden hebben eerder geleid tot crashes. Een Boeing 737-300 van de Cypriotische maatschappij Helios Airways crashte in 2005 in Griekenland door langzame decompressie; alle 121 inzittenden kwamen om.

Assemblagelijn van de Boeing 777 - Foto: Boeing

Vlekkeloos
De Boeing 777 stond tot nu toe bekend als een vliegtuig met een vrijwel vlekkeloze staat van dienst. Het enige incident met dodelijke slachtoffers in de bijna twintig jaar dat de 'Triples' dienst doen had vorig jaar juli plaats toen een toestel van Asiana Airlines een crashlanding maakte in San Francisco met drie doden als gevolg. Onderzoek wees duidelijk in de richting van 'pilot error' en Boeing trof als zodanig geen blaam.

Maar de FAA (Federal Aviation Authority) waarschuwde er in november 2013 voor dat de Boeing 777 toch een zwakke plek heeft, aan de onderkant van de romp bij de satellietantenne, die kan leiden tot "het verlies van structurele integriteit van het toestel". De FAA gaf toen een 'airworthiness directive' uit, waarin luchtvaartmaatschappijen op het hart werd gedrukt hun Boeing 777's na te kijken.

FAA maakt in haar rapport specifiek melding van een veertien jaar oude Boeing 777, in dienst van een niet nader genoemde maatschappij - het kan niet de Maleisische Boeing, gebouwd in 2002, zijn geweest - waar bij de antenne een scheur was gevonden van veertig centimeter.

"Inspectie van 42 andere Boeing 777's bracht geen andere scheuren aan het licht, maar wel corrosie op die plek bij de antenne. Scheuren en corrosie kunnen leiden tot decompressie", schreef de FAA, die airlines een extra servicebeurt aan de toestellen adviseerde. Een dergelijke aanbeveling is niet ongebruikelijk. De FAA en andere toezichthouders doen regelmatig onderzoek en geven adviezen.

De Maleisische autoriteiten noch Boeing of Malaysia Airlines hebben woensdag gereageerd op de jongste theorie.

Van onze redactie