"Dit is duidelijk een enorm gezondheids- en veiligheidsprobleem voor de piloten zelf - en de mensen die ze laten vliegen," aldus het internationale instituut Business and Human Rights Resource Centre, dat onderzoek doet naar misstanden op de werkvloer.

Ultralange vluchten
Qatar Airways is hoofdsponsor van het aanstaande wereldkampioenschap voetbal. Piloten zeggen zich echter zorgen te maken over de risico's die de fans kunnen lopen en zeggen dat ultralange vluchten nu worden uitgevoerd door bemanningen met te weinig en te vermoeid personeel. Een druk die door de pandemie alleen maar erger wordt, zo schrijft persbureau Reuters.

"Ik viel in slaap tijdens de daling met 400 passagiers aan boord," herinnert piloot Erik zich van zo'n 20 uur durende vlucht die hij veilig landde op de basis van de maatschappij in Doha. "Je kunt niets doen. Je lichaam schreeuwt gewoon om rust. Je voelt de pijn in je borst en je kunt je ogen niet openhouden," vertelde de eerste officier aan Reuters. Zijn naam is een pseudoniem, zodat hij vrij kon spreken.

Piloten melden hun vermoeidheid niet eens, uit angst voor extra controle door een luchtvaartmaatschappij die tijdens de pandemie duizenden personeelsleden heeft ontslagen.

In gesprek met werknemers
Reuters vroeg Qatar Airways of het een toename van vermoeidheid of daarmee samenhangende veiligheidsproblemen had vastgesteld, hoe het de werk- en rusttijden berekende en of het stappen ondernam om het personeel meer vertrouwd te maken met het melden van vermoeidheid. Een woordvoerder van de maatschappij meldt dat het bedrijf in gesprek is met werknemers "om ervoor te zorgen dat de rusttijden en roosters van ons Flight Crew-team strikt in evenwicht zijn met de operationele eisen van de luchtvaartmaatschappij, vooral gezien de unieke uitdagingen waarmee de wereldwijde commerciële luchtvaartsector wordt geconfronteerd."

De luchtvaartmaatschappij zegt te werken aan de invoering van "het meest rigoureuze risicobeheerprogramma voor vermoeidheid".

Reuters heeft ontdekt dat bij piloten de tijd dat ze aan boord zijn en niet aan de stuurknuppel zitten als inactieve tijd wordt gezien. Om die reden kan een groot deel van een langeafstandsvlucht als inactief worden beschouwd, zelfs als een piloot stand-by is en collega's ondersteunt.

In het pilotenhandboek staat dat om vermoeidheid tegen te gaan, "rust tijdens de vlucht niet meetelt als vliegtijd", waarmee wordt afgeweken van een standaardberekening die door de meeste burgerluchtvaartautoriteiten wordt gebruikt.

De luchtvaartmaatschappij zei dat ze "verbeterde voorwaarden en bepalingen voor gewerkte uren" had ingevoerd, maar gaf geen details.

De burgerluchtvaartautoriteit van Qatar, die de veiligheidsvoorschriften in het luchtruim van het land vaststelt, heeft niet gereageerd op verzoeken om commentaar.

Represailles
Medewerkers van de maatschappij die intussen online hun zorgen uiten, zeggen dat Qatar Airways represailles neemt met juridische bedreigingen en ontslagen. Volgens advocaten zijn de pogingen van de luchtvaartmaatschappij om werknemers het zwijgen op te leggen en kritische posts te verwijderen - of die nu op privé- of openbare forums staan - in strijd met het recht op privacy en vrije meningsuiting van het personeel. Dit schrijft Reuters in een vervolgartikel op het vermoeidheidsonderzoek.

"Het is een duidelijk geval van schending van niet alleen de arbeidsrechten maar ook de mensenrechten - de vrijheid van vereniging en de vrijheid van meningsuiting", aldus het Business and Human Rights Resource Center.