UTRECHT - Oneworld staat in 2012 voor grote veranderingen. De alliantie van twaalf luchtvaartmaatschappijen verwelkomt in de loop van dit jaar drie nieuwe leden: Kingfisher, Air Berlin en Malaysia Airlines. Daarmee zou de organisatie op vijftien leden komen, maar de vraag is of dat aantal zo zal blijven, want de positie van het Chileense LAN staat ter discussie.

Directeur sales van oneworld, José María Alvarado, erkent op een persbijeenkomst tijdens de Vakantiebeurs in Utrecht dat zijn organisatie een "zeer moeilijk jaar" achter de rug heeft. "Maar dat geldt voor de hele sector. Veel luchtvaartmaatschappijen en niet alleen de leden van oneworld, hebben te lijden onder de economische tegenwind." Aan de positieve kant noemt Alvarado de fusie tussen British Airways en Iberia die "zeer succesvol" zou zijn. Precies een jaar geleden gingen de Britse en Spaanse flag carriers op in één holding, de International Airlines Group (IAG). De verliesgevendheid van beide maatschappijen werd in de aanloop naar de fusie, over boekjaar 2010, al omgedraaid in een winst van 134 miljoen dollar. Of die trend zich over 2011 heeft doorgezet durft Alvarado (afkomstig van Iberia) niet te zeggen.

Alvarado onderstreept dat oneword met de toetreding van Kingfisher (per 10 februari), Air Berlin (medio 2012) en Malaysia Airlines (eind 2012) een wereldwijd netwerk zal hebben. "De meeste steden ter wereld kun je nu bereiken met de partners van oneworld, alleen in Afrika en het Midden-Oosten hebben we nog witte plekken."

Maar wat te zeggen van de grote financiële problemen die enkele leden van oneworld hebben, American Airlines (AA) voorop? AA leed de afgelopen jaren zware verliezen en heeft zich aangemeld bij de Amerikaanse overheid voor de zogenoemde 'bescherming tegen faillissement', ook wel Chapter 11 van de Amerikaanse Bankruptcy Code genoemd, die geldt voor het hele bedrijfsleven. Dit houdt in dat een bedrijf een grootschalige reorganisatie en schuldsanering mag doorvoeren. Vanaf 2005 hebben vier van de toen zes grote Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen met succes gebruikt gemaakt van Chapter 11. Ian Bradley, directeur corporate communications van AA, doet dan ook luchtigjes over de huidige perikelen bij zijn Amerikaanse werkgever. "Wij gaan Chapter 11 in met vier miljard aan cash en maken van de gelegenheid gebruik om schoon schip te maken."

Bradley zegt dat AA dankzij de Chapter 11-wetgeving onder meer vlootvernieuwing kan doorvoeren. Ook kan de onderneming "nutteloze" contracten, waar het nu wettelijk aan vast zit, beëindigen. Bradley noemt als voorbeeld de huur van een hangar op Kansas City International Airport, een erfenis van TWA, de maatschappij die in 2001 opging in AA. "We gebruiken die hangar niet, maar moeten er wel elk jaar 1 miljoen dollar huur voor betalen. Daar zijn we straks van af." Bij AA zullen ook arbeidsplaatsen verdwijnen, zegt Bradley. "We zullen 'leaner but meaner' moeten worden en dat betekent minder mensen." Hoeveel van de ongeveer 80.000 mensen het veld moeten ruimen wil Bradley niet zeggen.

Fusies
Op de golf van Chapter 11's in de luchtvaart, zes tot zeven jaar geleden, volgden enkele grote fusies: Northwest en Delta Air Lines gingen samen onder de naam Delta Air Lines, United Airlines en Continental heten nu gezamenlijk United. Zijn er nog fusiemogelijkheden over voor AA? Bradley lacht. "Ja, er is nog één grote maatschappij over, US Airways. Ik weet dat US Airways graag een fusiepartner zou hebben. Voor ons heeft ene fusie op dit moment geen prioriteit. Wij willen zo goed mogelijk door Chapter 11 komen."

Mochten AA en US Airways op termijn samen door het leven willen gaan, dan stuiten ze op een probleem dat zich al eerder voordeed met luchtvaartmaatschappijen: lidmaatschappen van verschillende allianties. Want US Airways maakt deel uit van de Star Alliance. En een luchtvaartmaatschappij kan van slechts één van de drie allianties lid zijn - oneworld, Star en SkyTeam zijn elkaars concurrenten. Dit probleem is urgent binnen oneworld met de positie van het Chileense LAN Airlines. LAN werkt aan de vorming van één onderneming met het Braziliaanse TAM, onder de naam LATAM Airlines Group. TAM is echter lid van Star Alliance. Zolang de integratie van de twee maatschappijen nog in volle gang is blijven LAN en TAM lid van de twee concurrerende allianties. Maar in augustus van dit jaar moet LATAM een keuze hebben gemaakt. Volgens een vertegenwoordiger van LAN zou die keus wel eens op Star kunnen vallen. LAN en TAM waren altijd al grote concurrenten van Iberia op de Latijns-Amerikaanse markt; nu LAN en TAM samengaan is de positie van de Chileens-Braziliaanse combine nog aanzienlijk versterkt, tot lede ogen van Iberia (IAG). "Ik denk dat we op den duur niet met Iberia in een alliantie kunnen blijven'', zegt de vertegenwoordiger van LAN.

Binnen Star Alliance zal LATAM het ook niet meteen eenvoudig hebben. Star, de grootste van de drie allianties, neemt in april van dit jaar drie nieuwe leden en concurrenten van LATAM uit Latijns-Amerika op: het Colombiaanse Avianca, Copa Airlines uit Panama en het Salvadoraanse TACA Airlines. Het zal nog een moeilijke keuze worden voor LATAM.

Door Lolke van der Heide