Luchtvaartmaatschappij KLM heeft grote bezwaren tegen een rekenmodel dat het kabinet gebruikt voor een besluit over het verminderen van overlast op Schiphol. De regering lijkt door dat model aan te sturen op krimp, terwijl dat volgens KLM onnodig is, schrijft topvrouw Marjan Rintel aan minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat.
"Het kabinet staat naar verluidt op het punt om een belangrijk besluit te nemen met mogelijk onnodig grote negatieve gevolgen voor de toekomst van Schiphol, voor KLM en voor de verbondenheid van Nederland met de rest van de wereld", schrijft Rintel.
Het vliegverkeer van en naar Schiphol moet in de toekomst 20 procent minder geluidshinder veroorzaken dan nu. Daarvoor moet ook het aantal vluchten omlaag. Maar KLM stelt dat het kabinet geen goede rekenmethode gebruikt om te bepalen hoeveel krimp nodig is. Zo wil de luchtvaartmaatschappij meer aandacht voor het effect van de inzet van nieuwere vliegtuigen en een verschil in tarieven voor lawaaiigere en stillere toestellen op Schiphol. Ook zou een "overduidelijke rekenfout" niet zijn hersteld.
KLM vindt dat het kabinet de zogeheten 'balanced approach' niet volgt. Die procedure schrijft voor dat de overheid pas mag grijpen naar een verlaging van het aantal vluchten als andere, minder ingrijpende maatregelen onvoldoende effect hebben gehad voor het verminderen van de overlast.
De luchtvaartmaatschappij verwacht daardoor vergeldingsmaatregelen van andere landen, met name de Verenigde Staten. De Amerikaanse overheid dreigde vorig jaar KLM aan te pakken na klachten van luchtvaartmaatschappijen uit de VS over de voorgenomen krimp op Schiphol. Toenmalig minister van Infrastructuur Mark Harbers schortte vervolgens in het najaar van 2023 zijn plannen voor een aanzienlijke verlaging van het aantal vluchten op.
"Dat retaliatie geen theoretisch risico is bleek vorig jaar al", schrijft Rintel daarover. De schade van dit soort vergeldingsacties in de VS is volgens haar groot, omdat KLM niet zelf kan kiezen welke routes naar Noord-Amerika worden stopgezet.
Reactie van ministerie
Het ministerie van IenW zegt afgelopen zomer afspraken te hebben gemaakt met de sector over de uitgangspunten van de berekeningen, ook met KLM. Een woordvoerder benadrukt dat onafhankelijke experts hebben meegekeken met de berekeningen. Over de uitkomsten van de berekeningen, die mogelijk vrijdag bekend worden, wil het ministerie nog niets zeggen.
Lees hieronder de hele brief van Rintel aan Madlener:
Hooggeachte heer Madlener,
KLM steunt de wens van het kabinet om een betere balans te realiseren tussen de belangen van omwonenden en het economische belang van Schiphol en de luchtvaart. Wij staan achter het doel om te komen tot 20% minder geluidshinder. Ook vinden wij dat de rechtsbescherming van omwonenden op orde moet worden gebracht. Het kabinet staat naar verluidt op het punt om een belangrijk besluit te nemen met mogelijk onnodig grote negatieve gevolgen voor de toekomst van Schiphol, voor KLM en voor de verbondenheid van Nederland met de rest van de wereld. Dit leidt tot een besluitvormingsproces dat niet valt te rijmen met de essentie van een correcte en zorgvuldige Balanced Approach, waarin het bereiken van het beoogde beleidsdoel centraal staat: geluidsreductie. Krimp is geen doel op zich, is mogelijk juridisch niet houdbaar en brengt het risico van retaliatie met zich mee. Ik schrijf u omdat ik wil voorkomen dat het kabinet een onzorgvuldig en onvolledig besluit neemt. Uw ministerie lijkt aan te sturen op krimp, terwijl dat niet nodig is om het geluidsdoel te bereiken.
Wat gaat er nu precies mis?
Het rekenmodel dat het ministerie van I&W gebruikt vormt al maanden een groot struikelblok. De sector, Schiphol en wijzelf hebben voortdurend input gegeven om dit model te verbeteren, zodat het kabinetsbesluit goed en zorgvuldig genomen kan worden. Specifiek hebben wij uw ministerie gewezen op het volgende:
- Vlootvernieuwing wordt niet of nauwelijks meegenomen
De grootste bijdrage aan reductie van geluidshinder is het vervangen van oudere toestellen door nieuwe, stillere vliegtuigen. Zoals u weet investeert KLM €7 miljard in vlootvernieuwing in de komende jaren. In de berekeningen die in opdracht van uw ministerie worden gemaakt tellen de nieuwe vliegtuigen niet of nauwelijks mee en wordt de daarmee te behalen geluidsreductie vrijwel geheel genegeerd. Het negeren van de impact van vlootvernieuwing is in strijd met de Balanced Approach.
- Impact tariefdifferentiatie wordt amper meegenomen
Het hanteren van hogere tarieven voor oudere, meer geluid producerende toestellen draagt significant bij aan het stimuleren van het gebruik van nieuwe en stillere vliegtuigen door luchtvaartmaatschappijen. Het model van Schiphol, waar men beschikt over alle beschikbare expertise en informatie, bewijst dat tariefdifferentiatie een veel grotere impact heeft dan het ministerie aanneemt. Hoewel dit gegeven wordt bevestigd door onderzoek van externe deskundigen wordt ook dit effect, dat tenminste 5.000 vliegtuigbewegingen betreft, grotendeels genegeerd in de aannames en berekeningen van uw ministerie.
- Een overduidelijke rekenfout wordt niet hersteld
Experts van Schiphol, KLM maar ook het onafhankelijke NLR hebben het ministerie erop gewezen dat het model dat is gebruikt in de berekening niet strookt met de praktijk. Het NLR geeft daarbij aan dat de impact hiervan leidt tot een onderschatting van de hinderreductie van circa 1%, oftewel zo’n 5.000 vliegtuigbewegingen. Uw ministerie wuift dit weg als “een modelkeuze”. Maar het is gewoon een (eenvoudig te herstellen) fout, waardoor de uitkomst niet betrouwbaar is en dus niet houdbaar in de Balanced Approach.
Het ministerie van I&W gaat bovendien voorbij aan het feit dat er, in het geval van krimp van het aantal vluchten, grote retaliatierisico’s zijn vanuit de Verenigde Staten en andere landen. Dat betekent dat het effect op het netwerk van KLM vele malen groter is dan de voorgestelde krimp, omdat KLM niet zelf kan kiezen welke vluchten worden stopgezet wanneer de VS en andere landen vergeldingsmaatregelen op leggen. Dat retaliatie geen theoretisch risico is bleek vorig jaar al, toen het ministerie van I&W onder uw voorganger een krimpscenario presenteerde dat niet voldeed aan de eisen van de Balanced Approach en vervolgens van tafel ging. Alles bij elkaar een besluitvormingsproces dat niet valt te rijmen met de essentie van een correcte en zorgvuldige Balanced Approach-aanpak, die juist moet leiden tot de balans waarnaar uw kabinet volgens het Regeerprogramma op zoek is. Ik roep u daarom nogmaals op om in te gaan op het pakket van maatregelen zoals beschreven in het sectorplan Schoner, stiller, zuiniger, waarmee we per 1 november 2025 een aanzienlijke reductie van geluidshinder kunnen realiseren. Dit is mogelijk wanneer de geconstateerde tekortkomingen in het model en de uitgangspunten van I&W alsnog worden hersteld. De maatregelen zijn:
- We vliegen meer met onze nieuwste en stilste vliegtuigen in de nacht;
- We gaan door met onze investeringen in nieuwe en stillere vliegtuigen ter waarde van €7 miljard;
- Samen met Schiphol en de sector ondersteunen we de invoering van tariefdifferentiatie, hetgeen ook een aanzienlijke bijdrage levert aan stillere vliegtuigen en dus minder geluidshinder.
KLM blijft, net als Schiphol en de andere betrokken sectorpartijen, klaar staan om u, het ministerie en het kabinet te ondersteunen in de zoektocht naar een betere balans tussen de belangen van directe omwonenden en de onmisbare pijler die de luchtvaart is voor de Nederlandse maatschappij en de miljoenen Nederlanders die elk jaar met ons op reis gaan.
In afwachting van uw antwoord,
hoogachtend,
Marjan Rintel
President-Directeur KLM
Ontvang een jaar lang 30% korting op het beste van Luchtvaartnieuws en Zakenreisnieuws. Krijg onbeperkt toegang tot al het nieuws en de bijbehorende Apps. Ontvang tevens 12 maanden het Luchtvaartnieuws Magazine in de mail of op de mat.