EVERETT - De luchtvaartwereld wacht al enkele jaren met smart op de ingebruikname van de Boeing 787 Dreamliner. Een reeks tegenslagen - tekort aan onderdelen, productieproblemen, ontwerpaanpassingen, brand aan boord - heeft de levering van het eerste toestel echter al ruim drie jaar vertraagd. De productie van de 787 is inmiddels aardig op gang gekomen, maar de levering van de toestellen laat nog op zich wachten.
Luchtvaartnieuws.nl had onlangs de kans om met een delegatie van toekomstig 787-gebruiker ArkeFly een bezoek te brengen aan de Boeing-productielijn in Everett, waar de 747, 767, 777 en 787 worden gebouwd. Het Boeing-complex waarin deze widebodyvliegtuigen worden gebouwd is qua volume ’s werelds grootste gebouw.
Dat de bouw van 787’s inmiddels aardig op gang is gekomen is te zien wanneer we de productiefaillieten van Boeing naderen en passeren. Op diverse plekken op en om ‘Paine Field’ bij Everett staan op het oog afgebouwde 787’s op de platforms. In tweede instantie valt pas op dat de motoren er nog niet onder hangen, en dat ramen zijn afgeplakt ter bescherming tegen het veelal natte en koude weer. Het aan de grond houden van al die 787’s is voor Boeing een uiterst kostbare een ongewenste situatie, maar vanwege de opgelopen vertraging van de certificering van het toestel een noodzakelijk kwaad.
Boeing 787's van Japan Airlines, Air India (2) en Royal Air Maroc tussen Boeing 747-8F's van Cathay Pacific en Korean Air.
Veel 787’s hebben al de kleuren en opschriften van de toekomstige gebruiker: ANA (dat in het derde kwartaal de eerste Dreamliner zou moeten krijgen), Japan Airlines, Air India en Royal Air Maroc. Enkele andere toestellen moeten nog een schilderbeurt ondergaan. Opvallend zijn enkele Boeing 747 Dreamlifters die op het platform in Everett staan. De Dreamlifters, gemodificeerde 747-400’s met een verbrede romp, worden gebruikt voor het vervoer van 787-rompdelen en vleugels vanuit diverse plaatsen op de wereld naar de eindassemblagelijn in Everett.
One-stop shop
Voordat we een bezoek brengen aan de enorme productiehal, is het tijd voor een bezoek aan de Boeing 787 Dreamliner Gallery. Een ‘one-stop shop’ voor het uitkiezen van de complete interieur-inrichting van de Dreamliner, zoals Boeing het noemt. Klanten kunnen hier een keuze maken welke galley (boordkeuken), ovens, vloerbedekking en gordijnen, stoelen, inflight entertainmentsysteem, crew rest area’s ze in hun nieuwe vliegtuigen laten installeren. Zelfs een keuze voor de gewenste cockpitconfiguratie kan hier worden gemaakt.
Klanten krijgen in speciale mock-ups een idee van hoe de cabine en entreegedeelte eruit komen te zien. Wat opvalt bij het betreden van de ‘nepcabine’ is de enorme ruimte. Het blijkt echter te gaan om een optioneel entreeconcept; veel luchtvaartmaatschappijen kiezen voor een alternatief concept, waarbij de ruimte entree wordt benut voor een extra galley. Aardig is ook een voorproefje van het verlichtingssysteem in het toestel: de energiezuinige en duurzame LED-verlichting is in allerlei kleurstellingen in te stellen, terwijl ook de intensiteit kan worden aangepast aan de fase van de vlucht.
Na het bezoek aan de 787-‘showroom’ staat het bezoek aan de 787-productielijn op het programma. In dezelfde hal waar Luchtvaartnieuws.nl een kleine vier jaar geleden (op 8 juli 2007, 7-8-7 in de VS) de officiële presentatie van het achteraf ‘premature’ prototype ZA001 bijwoonde, staan nu de 787’s nummer 34 tot en met 37 op de lijn. De toestellen zijn bestemd voor respectievelijk China Southern Airlines, Air India, nog een keer China Southern en Japan Airlines. Een imposant gezicht, hoewel het vanwege de vertraagde certificering nog wel even zal duren voordat deze toestellen daadwerkelijk in dienst worden genomen.
Control center
Voordat we de fabrieksvloer op gaan, bezoeken we het 787 Production Integration Center. Dit is een grote ruimte, pal naast de 787-productielijn, die nog het meest doet denken aan het control center in Houston waarvandaan NASA zijn ruimtemissies volgt. Op een gigantisch videoscherm worden allerlei gegevens over het complexe project ‘realtime’ bijgehouden. Medewerkers zien in één oogopslag waar de 787-testvloot en de 747 Dreamlifter-vloot zich op dat moment bevinden. Ook worden de vorderingen van diverse productieprocessen nauwgezet gevolgd en houdt men continu een oog op de levering van onderdelen. Wanneer er vertraging dreigt, wordt daarvoor in het rood gewaarschuwd. Geen overbodige luxe, gezien de grote hoeveelheid externe leveranciers - zo’n vijftig in acht verschillende landen - dat aan de 787 meebouwt. Bij de Dreamliner is dat meer dan ooit.
Er is continu contact met de andere locaties waar 787-onderdelen worden vervaardigd, zoals Charleston in South Carolina, Nagoya in Japan en Foggia in Zuid-Italië. Wanneer ze op die ‘buitenstations’ met problemen hebben te kampen, is er een soort helpdesk beschikbaar om ervoor te zorgen dat de problemen worden opgelost. Indien nodig kunnen ze in Everett met een mobiele videoverbinding meekijken. En met het oog op de recente aardbeving in Japan heel actueel: een speciaal systeem houdt bij waar er wereldwijd sprake is van aardbevingen. Als er ergens op de wereld iets trilt, dan klinkt in Everett onmiddellijk een alarmsignaal en gaan ze na of het gevolgen heeft voor het productieproces.
'No pictures please'
Vervolgens is het tijd om daadwerkelijk de fabrieksvloer op te gaan. Wie alle details met een fotocamera wil vastleggen heeft pech: het is ten strengste verboden foto’s te maken. Een duidelijke reden geeft de Boeing-medewerkster niet: “It’s our corporate policy”. Wie denkt op de productielijn van de Boeing 787 dezelfde hectiek mee te maken zoals die in een autofabriek, komt bedrogen uit. Op het oog in alle rust werkt het personeel aan het samenvoegen van alle wereldwijd geproduceerde (composiet-)componenten, die compleet worden afgeleverd. Zo komt de complete neussectie (inclusief cockpit en neuswiel) uit Wichita (Kansas), zijn de vleugels afkomstig uit Nagoya (Japan), komen het staartstuk en stabilo’s uit Italië, terwijl de verschillende rompdelen per Dreamlifter worden overgevlogen vanuit Italië, Japan, Zuid-Korea en Charleston (South Carolina).
Op de 787-productielijn zijn vier verschillende posities, waarbij de toestellen achter elkaar staan opgesteld. Op iedere positie vinden andere werkzaamheden plaats, waardoor de voltooiing steeds een stapje dichterbij komt. Omdat de levering van de vliegtuigen op zich laat wachten, worden de toestellen vooralsnog zonder motoren en cabine-interieur de productielijn uitgerold. Het is niet al te moeilijk om te achterhalen voor welke luchtvaartmaatschappijen de toestellen in aanbouw gaan vliegen. De richtingsroeren zijn al in de maatschappijkleuren geschilderd, en wanneer de toekomstige gebruiker daaruit nog niet valt af te leiden laat een sticker op de romp niets te raden over: ‘Proudly building the first 787 Dreamliner for China Southern’, zo valt er op het voorste vliegtuig te lezen.
Tweede productielijn
Een toestel doet er momenteel veertig dagen over om de assemblagelijn volledig te doorlopen. Die snelheid zal geleidelijk worden opgevoerd gezien de grote hoeveelheid van meer dan achthonderd bestelde 787’s. Nu nog bouwt Boeing alleen 787’s in Everett, maar daar komt binnenkort verandering in. Aan de andere kant van de Verenigde Staten, in North Charleston (South Carolina), wordt momenteel aan een tweede 787-productielijn gewerkt. De opening van het nieuwe complex volgt later dit jaar. Het aantal 787’s wordt gebouwd stijgt van de huidige twee per maand naar tien per maand in 2013.
Nadat de 787 de vier stappen op de productielijn heeft doorlopen verlaat het toestel de hal en wordt een bezoek gebracht aan de paintshop. Waar normaal gesproken het testvliegprogramma zou moeten volgen wordt het toestel nu nog ergens op Paine Field geparkeerd, in weer en wind wachtend op een succesvolle afloop van het certificeringstraject van de Dreamliner. De levering van het eerste productietoestel aan ANA staat op dit moment gepland voor het derde kwartaal. Daarna zal ook de rest van de stilstaande vloot gereed worden gemaakt voor aflevering aan de klant.
Bekijk de fotopagina's op Luchtvaartfoto.nl:
Boeing 787 Dreamliner Gallery in beeld
Boeing 787-productielijn in beeld (1)
Boeing 787-productielijn in beeld (2)
Door Niek Vernooij
