Zichtbaar vermoeid en met zijn bril iets verder naar voren op de neus verscheen de publieke mediator van Nederland en aldus de voorzitter van de Omgevingsraad Schiphol (ORS): Hans Alders voor de camera. Het was al donker buiten. Ik zag dat hij in het hoofkantoor van Schiphol stond. Zijn bericht was duidelijk: Partijen zijn het oneens over hoe het verder zal moeten. Er komt geen advies aan de Minister over de groei van de luchthaven Schiphol.
De omwonenden en lokale bestuurders zijn mordicus tegen elke groei. Een ultieme poging van een groei met 10.000 vliegbewegingen per jaar tot 2023 sneuvelde op het omwonende bastion.
Dat er nu geen ORS-advies komt lijkt misschien heel ernstig. Maar dat is het niet. Het is een bevrijding. We zijn eindelijk af van de eenzijdige focus van alleen de sectorpartijen en de omwonenden over hinderbeperking. Met alle respect voor de belangen van de omwonenden (en lokale overheden) maar het bredere publiek belang is ook relevant.
De discussie over de toekomst van Schiphol en de Nederlandse luchtvaart moet niet gaan over alleen hinderbeperking. Het moet gaan over hoe kunnen we de toekomstige bereikbaarheid waarborgen, met behoud van de leefbaarheid. Dus “groei in kwaliteit”, waarbij kwaliteit staat voor duurzaamheid en in het publieke belang.
Het is duidelijk dat de luchtvaartmaatschappijen en Schiphol Group de partijen binnen ORS zijn die een groei van de luchthaven voorstaan. Echter, luchtvaartmaatschappijen en zeker de luchthaven hebben maar een zeer beperkte rol in het beïnvloeden van de vraag naar luchtvervoer. Die vraag wordt namelijk bepaald door economische en sociale ontwikkelingen, zoals toenemende welvaart in Nederland en ook in ontwikkelingslanden. Of door uitbreiding van de EU met bijbehorende arbeidsmigratie, groeiende afhankelijkheid van buitenlandse kenniswerkers, meer internationale studenten en meer buitenlanders die Nederland willen ontdekken.
Juist voor de luchtvaart, waar nauwelijks een alternatief voor is en juist in een land dat zo met het buitenland verbonden is, is het helder krijgen van het publiek belang essentieel. Dat publiek belang gaat veel verder dan het aloude mainport en netwerkkwaliteit denken. Voldoende capaciteit -voor een eerlijke prijs- om van en naar Nederland te reizen of voldoende cargocapaciteit is minstens zo belangrijk als groei in omvang van het (zakelijk) netwerk door het stimuleren van transferpassagiersvervoer.
Door het falen van het ORS “maximaal toegestane vliegbewegingen” overleg is het initiatief met betrekking tot de toekomst van Schiphol en de luchtvaart in Nederland weer waar het moet zijn: de nationale overheid. Het ministerie I&W zal daarvoor de luiken moeten opengooien. De frisse wind binnen laten en zo in samenwerking met andere departementen, zoals Economische Zaken, zich moeten verdiepen in het publiek belang vanuit economische en sociale ontwikkelingen. Zo kan de overheid het voortouw nemen in maatregelen waarmee “groei in kwaliteit” (zoals hiervoor aangegeven) wordt beloond en gestimuleerd.
Dat is geen gemakkelijke opdracht. Een opdracht die verder gaat dan de huidige ORS-vorm van het in kaart brengen van belangen van de bekende stakeholders: Schiphol, KLM en de omwonenden, uiteindelijk cumulerend in maximaal aantallen vluchten.
Jochem Croon
Luchtvaartjurist en specialist voor de luchtvaartsector
[email protected]
Jochem Croon is onafhankelijk luchtvaartjurist en adviseur voor de luchtvaart. De columns schrijft hij zonder last en op eigen titel. Onder zijn cliënten bevinden zich zowel traditionele maatschappijen als leisure en low cost maatschappijen.
Deze column verscheen eerder in Luchtvaartnieuws Magazine. Lees iedere maand zijn nieuwste column in het magazine. Word hier abonnee.
Ontvang een jaar lang 30% korting op het beste van Luchtvaartnieuws en Zakenreisnieuws. Krijg onbeperkt toegang tot al het nieuws en de bijbehorende Apps. Ontvang tevens 12 maanden het Luchtvaartnieuws Magazine in de mail of op de mat.