AMSTELVEEN - Europese luchtvaartmaatschappijen leiden ernstig concurrentieverlies op Amerikaanse concurrenten door de vanuit de Verenigde Staten opgelegde terrorismebestrijding. Alleen KLM al is twintig tot dertig miljoen euro per jaar extra kwijt. Dit meldt het blad P+ in het maart/april-nummer, dat deze week verschijnt.

Teun Platenkamp, senior vice-president KLM Security Services en KLM's privacy officer Klaas Bruin vinden dat de Europese Commissie meer druk moet zetten om de eenzijdige economische benadeling door de Amerikanen te beëindigen. Dit voorjaar wordt een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over de concurrentievervalsing verwacht.

Sinds de aanslagen op de Twin Towers op 11 september 2001 willen de Amerikanen weten wie er naar hun land vliegen. Onder druk geven Europese luchtvaartmaatschappijen daarop gegevens uit de Passenger Name Record (PNR) door aan de VS. Doen ze dat niet, dan mochten ze niet in Amerika landen. Bovendien dreigen hoge boetes.

In de documenten staan niet alleen de naam van de reiziger, maar ook eventuele creditcardgegevens en maaltijdwensen, waaruit iemands godsdienst valt af te leiden. Verder kan het informatie bevatten over gewenste medische assistentie, reisschema's en contact (e-mail)adressen. In 2003 was het overdragen van deze gegevens nog in strijd met de Europese privacyregels.

“De luchtvaartmaatschappij is verplicht ervoor te zorgen dat een passagier goed gedocumenteerd op reis gaat”, zegt Teun Platenkamp in P+. “Het is ook in ons belang dat dat goed gebeurt. Daar zit ook wetgeving aan vast. Als we passagiers vervoeren die onjuist gedocumenteerd zijn, zitten we sowieso fout. Daarom zijn we zo gebrand op correct verloop.”

Fysieke maatregelen
Maar sinds 11 september 2001 is daar een lange lijst aan fysieke maatregelen aan toegevoegd: messen van boord, extra screening, doorzoeking van vliegtuigen, extra checks. De KLM moest plastic messen gaan aanschaffen. De cockpitdeur moest verzwaard worden, er gingen restricties in voor wie naar binnen mocht, naar welke toiletten je mocht, geen samenscholing in vliegtuigen. Nagelknippertjes en -vijlen moesten uit de handbagage.

Al die extra maatregelen hadden grote financiële gevolgen. “Het heeft ons 14,5 miljoen euro gekost om alleen al alle deuren van de cockpits op de KLM-vloot te verzwaren. De hele luchtvaart in Europa heeft na 11 september 3,1 miljard euro moeten uitgeven. Mensen moesten extra getraind worden. Op jaarbasis kost het de KLM twintig à dertig miljoen euro's extra voor de afhandeling.”

Brazilië heeft overigens geweigerd de geëiste documenten door te sturen. In ruil wilden de Zuid-Amerikanen van vliegtuigmaatschappijen uit de VS precies dezelfde gegevens ontvangen. Dat bleek voor de Amerikanen te ingewikkeld en nu mag Brazilië toch landen in de VS en hoeven ze geen PNR's te verstrekken. “In die zin zou de EU meer spierballen moeten tonen aan de VS”, zegt privacy officer Bruin tegen P+.