Deze oproep past naadloos in de huidige - naar mijn idee ontspoorde - discussie, die alleen gaat over het terugdringen van vervuiling. Alles wat vervuilend is, moet stoppen. Luchtvaart is slecht voor het milieu en moet worden aangepakt. Natuurlijk is de eenzijdige opstelling van Greenpeace te verklaren. Een genuanceerde boodschap zet voor hen geen zoden aan de dijk. Het levert minder support op. Maar als we ons hierop zouden verlaten, zie ik grote risico’s voor de langere termijn.

Het vervangen van de luchtvaart op de korte afstand door treinen lijkt misschien op het eerste gezicht een milieuverstandige maatregel. Recht toe recht aan: treinen rijden op elektriciteit (helaas nog niet volledig groen geproduceerd) en vliegtuigen vliegen op fossiele brandstof. Vervoer over het spoor stoot dus geen CO2 uit, terwijl door de lucht daar wel sprake van is.

Maar dat is de korte termijn. Want wat nu als de luchtvaart niet meer milieuvervuilend is doordat het ook elektrisch aangedreven is? Dan is het leed geleden. Luchtvaart komt dan boven te liggen als de meest efficiënte en bestendige oplossing. De infrastructurele investering in de luchtvaart is namelijk veel goedkoper dan voor de trein. Het gaat door de lucht. Het enige wat er nodig is naast een terminal en verkeersleiding, is een baan voor starten of landen. Luchtvaart is daarbij ook nog eens het enige vervoermiddel dat voor haar eigen infrastructuur betaalt. Het is ook veel flexibeler en fijnmaziger qua aanbod aan de markt. Je zit niet vast aan rails en kan overal heen vliegen met de juiste capaciteit afgestemd op de daar aanwezige vraag.

Als we de oproep van Greenpeace vormgeven, dan gaan we niet uitkomen met de bestaande treininfrastructuur. Er zal een aanzienlijke investering moeten plaatsvinden in infrastructuur en materieel voor de ontwikkeling van een concurrerend treinen netwerk. We hebben het over extra capaciteit aan sporen, treinstellen en stations met dito kosten aan onteigening van grond, het kappen van bomen, de productie van stalen rails, wissels, bielzen, tunnels, bruggen en bovenleiding. Infrastructuur die ook moet worden onderhouden en gerenoveerd. Allemaal in een omgeving waar de ruimte schaars is en de Pfas en stikstof inmiddels tegen de dijken op klotst.

Een dergelijk treinnetwerk is alleen een realistisch investering indien er sprake is van voldoende blijvende vervoersstromen aan reizigers tussen de betreffende bestemmingen. Hogesnelheidslijnen vanuit de Randstad naar grote Europese steden kunnen mogelijk een dergelijke investering dragen, maar het schiet te kort als je niet daar moet zijn maar elders. Voor die meer regionale bestemmingen is direct aanvliegen dan flexibeler en goedkoper.

De vervuiling door de luchtvaart is van voorbijgaande aard. We moeten oppassen om daar beslissingen op te baseren van structurele aard. Iets wat Greenpeace kennelijk voorstaat.
De schonere toekomst is dichterbij dan je denkt. Zo komt de Zweedse vliegtuigfabrikant Heart-Aerospace in 2025 op de markt met de ES-19. Een volledig elektrisch aangedreven vliegtuig dat 19 passagiers over 400 km kan vervoeren.

Jochem Croon
Luchtvaartjurist en specialist voor de luchtvaartsector
[email protected]

Jochem Croon is onafhankelijk luchtvaartjurist en adviseur voor de luchtvaart. De columns schrijft hij zonder last en op eigen titel. Onder zijn cliënten bevinden zich zowel traditionele maatschappijen als leisure en low cost maatschappijen.