Het is voor het eerst dat een westers land Oekraïne belooft relatief moderne gevechtsvliegtuigen te geven. Eerder kreeg de regering in Kiev al wel van voormalige Oostbloklanden gevechtsvliegtuigen van Russische makelij.

Zelensky vraagt al lang om de levering van F-16's. Rutte kon nog niet zeggen om hoeveel vliegtuigen het gaat of wanneer ze worden geleverd. "Dit is niet iets voor de heel korte termijn", zei demissionair minister Kajsa Ollongren (Defensie) vrijdag nog.

Foto (c) Joris van Boven

Overtollig
De Nederlandse F-16's worden overtollig omdat ze vervangen worden door F-35's. De Koninklijke Luchtmacht heeft nog 42 F-16's, waarvan er 24 operationeel zijn, aldus een woordvoerder van het ministerie van Defensie.

Nederland leidt samen met Denemarken een coalitie met elf andere NAVO-bondgenoten die Oekraïners leert vliegen met een F-16. De Verenigde Staten gaven vorige week toestemming om F-16's aan Oekraïne te gaan leveren.

De F-16 is sinds 1979 in gebruik en is in Nederland de opvolger van de F-104 Starfighter en de F-5. In België volgde de F-16 de Mirage 5 en de Starfighter op. De toestellen hebben door de jaren heen updates ontvangen en worden volledig vervangen door de F-35-vliegtuigen.

Gripen
Naast de toekomstige inzet van de F-16 zijn Oekraïne en Zweden in gesprek over een mogelijke levering van Gripen-gevechtsvliegtuigen. Dat meldt president Volodymyr Zelensky zaterdag na een ontmoeting met de Zweedse premier Ulf Kristersson. Zelensky is zaterdag in Zweden voor overleg met onder meer Kristersson en de koninklijke familie van het Noord-Europese land.

"We hebben verdere stappen besproken om ze naar Oekraïne te verplaatsen."

Zelensky schrijft op X, het voormalige Twitter, dat Oekraïense piloten al begonnen zijn met het trainen op de Gripen-vliegtuigen. "We hebben verdere stappen besproken om ze naar Oekraïne te verplaatsen."

In juni zei de Zweedse regering dat ze Oekraïense piloten de kans zou geven om de door Saab gemaakte Gripen te testen, maar zei ook dat het haar vliegtuigen nodig heeft om Zweeds grondgebied te beschermen. Het gesprek tussen Kristersson en Zelensky volgt kort na de goedkeuring van de Verenigde Staten aan Nederland en Denemarken om F16's te sturen naar Oekraïne.

In een gemeenschappelijke persconferentie zei Kristersson niets over de Gripen-jets. Wel veroordeelde hij de Russische raketaanval op de Oekraïense stad Tsjernihiv van zaterdag, waarbij zeker zeven mensen om het leven kwamen en negentig gewonden vielen. De beide landen ondertekenden ook een overeenkomst om gezamenlijk het Zweedse CV90-gevechtsvoertuig in Oekraïne te gaan produceren.

Zelensky bedankte zaterdagochtend mede namens zijn first lady alle Zweden die Oekraïne steunen. Hij somde ook de onderwerpen op die besproken zouden worden, waaronder samenwerking op defensiegebied en integratie in de Europese Unie. Zelensky hoopt dat zijn land op termijn kan toetreden tot de Europese Unie en de NAVO.

Het was een bliksembezoek van enkele uren van Zelensky en zijn vrouw aan Eindhoven. Naast Rutte waren ministers Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken), Kajsa Ollongren (Defensie) en Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel) naar de vliegbasis gekomen.

Patriot-raketten
Nederland wil Oekraïne ook op de lange termijn van dienst zijn. Tijdens de NAVO-top in Vilnius medio juli beloofde Nederland de komende jaren Oekraïne te helpen met zijn luchtafweer en luchtmacht. Nederland leverde eerder onder meer Patriot-raketten aan Oekraïne.

De F-16's komen niet op tijd om het huidige Oekraïense tegenoffensief te helpen. Maar ze zijn later ook belangrijk om het land te verdedigen tegen de Russische aanvallen met raketten en drones. Die aanvallen zijn vaak gericht tegen burgerdoelen.