Afgevaardigden van de 193 lidstaten komen deze en volgende week bijeen in het Canadese Montréal. Meerdere landen vinden echter dat Rusland – dat verantwoordelijk wordt gehouden voor het neerhalen van vlucht MH17 – geen plaats meer heeft binnen de organisatie. 36 landen maken deel uit van het bestuur van de ICAO. Rusland had daarom gevraagd met deze brief. 

De Amerikaanse minister van Transport zei dat het gedrag van Moskou in het luchtruim het land ongeschikt maakt om mee te beslissen over mondiale luchtvaartregels. Hij wees daarbij op GPS-spoofing, herhaalde schendingen van het luchtruim en veiligheidsproblemen die samenhangen met sancties.

Verstoring signaal
Afgelopen woensdag nog werd het GPS-signaal van het toestel met de Spaanse minister van Defensie nog verstoord toen het nabij de Russische enclave Kaliningrad vloog. Het toestel was onderweg naar Litouwen, waar de minister met onder meer meereizende journalisten Spaanse NAVO-troepen wilde bezoeken. In augustus overkwam EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen iets soortgelijks tijdens een vlucht boven Bulgarije. Deze week verstoorden drones het luchtverkeer bij Kopenhagen en Oslo.  Net als bij de GPS-verstoringen wordt Rusland ervan verdacht daar achter te zitten.

Ook Brussel verzet zich tegen een terugkeer van Rusland in de ICAO. “Het is onaanvaardbaar dat een staat die de veiligheid van vliegtuigpassagiers in gevaar brengt en internationale regels schendt, een zetel heeft in het bestuursorgaan van de organisatie die juist belast is met het handhaven van die regels,” zei Anna-Kaisa Itkonen, woordvoerder van de Europese Commissie voor transportzaken en opgetekend door Politico.

Geloofwaardigheid ICAO
Dariusz Joński, lid van het Europees Parlement en deel van een delegatie Europarlementariërs die de EU vertegenwoordigen op de vergadering, zei: “De kandidatuur van Rusland is onverenigbaar met de geloofwaardigheid van de ICAO.”

De illegale inbeslagname van geleasde vliegtuigen door Moskou aan het begin van de oorlog tegen Oekraïne was voor de meeste regeringen al genoeg reden om Rusland niet te verkiezen in de raad. Een hernieuwde zetel zou Moskou invloed geven op internationale luchtvaartnormen, certificeringsregels en veiligheidstoezicht.

Onveilige Russische toestellen
In documenten die bij ICAO zijn ingediend, betoogde Moskou dat beperkingen op reserveonderdelen, onderhoud en verzekeringen voor in het Westen gebouwde vliegtuigen veiligheidsrisico’s met zich meebrengen. Russische luchtvaartmaatschappijen gebruiken nog steeds honderden Boeing- en Airbus-toestellen die onderdelen en service van externe leveranciers nodig hebben. Volgens Reuters beweren Russische functionarissen dat deze verboden exploitanten dwingen vliegtuigen aan de grond te houden of onderdelen te kannibaliseren, waardoor de risico’s voor de vliegveiligheid toenemen.

Lange termijn
De roep om verlichting van sancties in handel in onderdelen maakt duidelijk dat ze werken. Daar komt bij dat door overvluchtverboden in Europa en Noord-Amerika zijn Russische luchtvaartmaatschappijen gedwongen vluchten om te leiden, meer brandstof te verbruiken en steeds meer te vertrouwen op binnenlands geproduceerd materieel. Tegelijkertijd is het de vraag of de toestellen als de sancties ooit worden opgeheven na jaren van discutabel onderhoud nog wel veilig genoeg zijn om naar bijvoorbeeld Europa en de VS te vliegen.