ETTEN-LEUR - Het jaar 2009 staat voor de Nederlandse luchtvaart in het teken van jubilea. Niet alleen bestaat de KLM negentig jaar; ook is het een eeuw geleden dat voor het eerst een gemotoriseerd vliegtuig door het Nederlandse luchtruim vloog. De Stichting 100 jaar Luchtvaart Nederland wil uitgebreid bij dit jubileum stilstaan en heeft in dat kader diverse evenementen gepland. Een demonstratievlucht met een replica van de Wright Flyer is het absolute hoogtepunt van de festiviteiten.

Op 27 juni 1909 zagen duizenden mensen vanaf de Klappenbergse Heide bij Etten-Leur het eerste gemotoriseerde vliegtuig in het Nederlandse luchtruim vliegen. De vlucht vond plaats op initiatief van suikerbaron S.C.J. Heerma van Voss. Hij liet de Franse piloot Charles graaf de Lambert met zijn Wright Flyer overkomen. Dit betekende de aanzet van de ontwikkeling van Nederland als luchtvaartland.

Nadat in 1959 het vijftigjarig jubileum van de Nederlandse luchtvaart al uitgebreid werd gevierd, wilde de gemeente Etten-Leur ook het honderdjarig jubileum niet ongemerkt voorbij laten gaan. Op initiatief van de gemeente is daarom de Stichting 100 jaar Luchtvaart Nederland opgericht. De provincie Noord-Brabant ondersteunt het initiatief.

Claas Borgers, zelf een fervent privé-vlieger, is voorzitter van de stichting. Hij hoopt dat de herdenkingsactiviteiten kunnen bijdragen aan het verbeteren van de beeldvorming over de luchtvaart. “Veel meer dan bij andere sectoren worden negatieve aspecten van de luchtvaart benadrukt. Dat terwijl de luchtvaart zoveel betekent voor de economie. Luchtvaart is een vorm van transport en wordt onvoldoende gewaardeerd. We hopen de milieuvervuilende aspecten, per kilometer vergelijkbaar met andere transport vormen, meer naar de achtergrond te kunnen dringen.”

Landmark
De stichting, met Mr. Pieter van Vollenhoven als beschermheer, heeft een serie van activiteiten gepland. Zo wordt op 18 juni 2009 langs de snelweg A58 tussen Breda en Roosendaal een ‘Wright Flyer Landmark’ onthuld. Het gaat om een roestvrijstalen 1-op-1 kopie van het toestel waarmee Graaf de Lambert op 27 juni 1909 vloog. Het toestel wordt gebouwd door leerlingen van de Stichting Vakopleiding Metaal en wordt geplaatst op een vier meter hoge pilaar nabij de McDonald’s. De bedoeling is dat de stalen replica uitgroeit tot een toeristische trekpleister. “Mensen moeten de landmark kunnen bezoeken en er mee op de foto kunnen”, zegt Borgers.

Hoewel de Stichting Vakopleiding Metaal belangeloos eraan meewerkt, zijn sponsors nodig om de materiaalkosten te betalen. “Als hoofdsponsor hebben we Parker Filtration uit Etten-Leur weten te strikken. We zijn nog wel op zoek naar subsponsors. Ze zijn ervan verzekerd dat hun naam zeker tien jaar lang op de pilaar of voet zal blijven staan.” Sponsors zijn noodzakelijk om de jubileumfestiviteiten van de stichting tot een succes te maken. “De totale begroting bedraagt 700.000 euro; daarvan is tot nu toe 400.000 euro ingevuld”, aldus Borgers. De voorzitter hoopt dat ook grote Nederlandse luchtvaartbedrijven zich als sponsor melden.

Naast diverse lokale activiteiten in Etten-Leur zelf, en de publicatie van het jubileumboek ‘100 Jaar Vliegen Voorbij’ eind 2008, vindt een luchtdefilé plaats. De bedoeling is dat op zondagmiddag 21 juni zo’n vijfhonderd vliegtuigen over het herdenkingsmonument ‘De Naald’ op de Klappenbergse Heide vliegen. Op deze manier moet het Guinness Book of Records worden gehaald. “Het zal hierbij vooral gaan om kleine General Aviation toestellen, maar we willen ook proberen om op grotere hoogte airliners over de Naald te laten vliegen.” Op 21 juni staat ook een recordpoging parachutespringen op het programma.

Wright Flyer als highlight
Absoluut hoogtepunt is echter de vlucht met de replica van de Wright Flyer. Niet de Klappenbergse Heide, maar de vliegbasis Volkel moet het toneel worden van de bijzondere vlucht. Daar vinden op 19 en 20 juni 2009 de jaarlijkse Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht plaats. “Een unieke gebeurtenis als de Wright Flyer in 2009 in Nederland vliegt. Dat zal waarschijnlijk nooit meer gebeuren. Het wordt één van de highlights van het jaar”, zegt Borgers enthousiast. Van het toestel hoeven overigens geen stunts te worden verwacht. De Franse Wright Flyer is alleen geschikt om rechtuit te vliegen, bij een snelheid van slechts zo’n dertig kilometer per uur.

De komst van de in Frankrijk gebouwde replica van de Wright Flyer III - precies dezelfde uitvoering als het toestel dat op 27 juni 1909 boven de Klappenbergse Heide vloog - zal nog wel wat voeten in de aarde hebben. Borgers verwacht dat de Koninklijke Luchtmacht een handje kan helpen bij het transport van het toestel vanuit Le Mans. “Het drie meter en twintig centimeter brede middenstuk moet over de weg worden vervoerd. Diverse autoriteiten moeten hun medewerking verlenen om dat mogelijk te maken.” In het meest ideale geval wordt het toestel misschien per Hercules-transporttoestel overgevlogen vanuit Frankrijk.

Mocht de komst van de Franse replica spaak lopen, dan zijn er nog een paar alternatieven voorhanden. In de Verenigde Staten en Duitsland zijn ook nog luchtwaardige Wright Flyers beschikbaar. Overigens zijn de replica’s in tegenstelling tot de oorspronkelijke Wright Flyers voorzien van wielen aan het landingsgestel. In vroeger tijden startten de van hout en linnen vervaardigde vliegtuigen vanaf een rails en werden door middel van een valgewicht op snelheid gebracht. “Vanwege de huidige veiligheidseisen is dat niet meer mogelijk”, licht Borgers toe.

Publiciteit
De Stichting 100 jaar Luchtvaart Nederland rekent op veel publiciteit rond de herdenkingsvlucht van de Wright Flyer. De bedoeling is dat er een documentaire wordt gemaakt van de komst van het toestel naar Nederland. Verder is er veel belangstelling van de media. “We krijgen nu al aanvragen om beelden te kunnen maken van de Wright Flyer.”

De stichting wil verder proberen om de jeugd warm te laten lopen voor de luchtvaart. Zo worden lespakketten samengesteld voor in de klas. Verder moet de Young Eagles Club jongeren van acht tot en twaalf jaar enthousiast maken voor de luchtvaart. Tot achttien jaar gaat het lidmaatschap over naar de Bold Eagle Club; daarna wordt men automatisch lid van de Dutch Eagles Club. “Het is uiteindelijk de bedoeling om jongeren te stimuleren te kiezen voor een loopbaan in de luchtvaartsector. Dit met het oog op de tienduizend vacatures in de Nederlandse luchtvaart”, zegt Borgers. Organisaties als de KLM en de Koninklijke Luchtmacht worden hier nauw bij betrokken.

Het activiteitenprogramma richt zich niet uitsluitend op het verleden. Zo wordt op 24 juni 2009 in samenwerking met de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer (NHTV) in Breda een congres georganiseerd over hoe de luchtvaart er uit zal zien in 2109. Hierbij zullen met name de thema’s milieu en veiligheid centraal staan. Op 27 juni 2009 worden de festiviteiten afgesloten met de uitreiking van de Heerma van Voss Studiebeurzen en een VIP-diner voor sponsors.

Claas Borgers is nog wel even druk bezig met de voorbereidingen van de festiviteiten in het jubileumjaar. “Er komt veel bij kijken. In totaal zijn een twintigtal mensen betrokken bij de voorbereidingen. Zelf wilde ik één dag per week aan de stichting besteden, maar in de praktijk is dat wel heel wat meer. De laatste drie maanden verwacht ik er dagelijks mee bezig te zijn. Maar niets is zo leuk om de luchtvaart de plaats te geven die je voor ogen hebt.”

Bekijk de foto's

Zie ook:

Van onze verslaggever