AMSTERDAM - Hoongelach in de rechtbank als de advocaat van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) woensdag zegt dat de belangen van de piloten van Martinair "veilig zijn" bij de bond. "Ja, dat hebben we gemerkt", klinkt het onder de vliegers, die in grote getale zijn gekomen. De VNV heeft hen verraden door een CAO op te zeggen, stellen de piloten die daarom in een kort geding via hun stichting Algemeen Vlieger Belang (AVB) eisen dat zij alsnog 'een blauw contract' van KLM krijgen.

"Zonder dat blijft er altijd een risico dat we op een zijspoor belanden", zegt een van hen anoniem tegen Luchtvaartnieuws.nl. VNV-voorzitter Steven Verhagen weerspreekt in een reactie de kritiek: "Wij doen juist heel veel voor de piloten van Martinair."

Voorzieningenrechter Harm Brouwer probeert in de Amsterdamse rechtbank aan de Parnassusweg de kemphanen in rustige bewoordingen zo veel mogelijk te scheiden, hetgeen niet makkelijk is, want de partijen staan al geruime tijd diametraal tegenover elkaar. Hoewel het kort geding van de AVB is gericht tegen KLM, doet het feit dat de VNV zich in de ogen van de plioten tegen haar eigen Martinair-leden heeft gekeerd het meeste zeer bij de vliegers.

Ringvaartakkoord
Tot en paar maanden geleden leek er weinig aan de hand. KLM had met een groep van 268 vliegers van Martinair en de VNV immers in 2011 het zogenoemde Ringvaartakkoord (RVA) gesloten. Dit akkoord werd door alle partijen woensdag aangemerkt als een rechtsgeldige CAO. Overeenkomstig dit RVA zouden de piloten van Martinair per 1 januari aanstaande formeel instromen bij KLM. Nu vliegen ze officieel nog voor Martinair, hetzij op de 'eigen' McDonnell Douglas MD11, hetzij op de door KLM 'uitgeleende' Boeing 747-400's.

In het RVA werden werkgelegenheid, loonbehoud en pensioenrechten voor de vliegers verzekerd. De Martinair-piloten moesten ook concessies doen. Zo zouden ze zouden lager op de senioriteitslijst komen. Het aantal dienstjaren op basis waarvan hun rang wordt vastgesteld, werd tot nul teruggezet. Het grondpersoneel van Martinair kreeg daarentegen wél dienstjaren mee, terwijl de piloten die eerder vrijwillig overstapten vóór de achterblijvers werden geplaatst. Dat stak.

Mis
Afgelopen zomer ging het mis met het Ringvaartakkoord. Nóg een andere belangengroep van Martinair-piloten, de Stichting Cockpit Belangen dook op en wilde via de rechter een uitspraak afdwingen over de vraag of de overname van Martinair door KLM vijf jaar geleden een zogenoemde overgang van onderneming (OVO) was geweest. In dat geval zou namelijk bij wet voor alle Martinair-piloten automatisch dezelfde cao gelden als die van hun KLM-collega’s en was het Ringvaartakkoord overbodig.

Deze kwestie staat los van het kort geding van de AVB van woensdag en is nog onder de rechter. Naar verwachting komt hierover in het voorjaar van 2014 een uitspraak. De VNV vermoedt wel dat er mensen van de Stichting Cockpit Belangen in de ledenraad van Martinair zitten en gevoelige informatie hebben doorgespeeld. De VNV zegde daarom op 31 oktober het Ringvaartakkoord eenzijdig op, waarmee de situatie terug bij af was. Voor de AVB was dit aanleiding naar de rechter te stappen. De stichting wil nu een duidelijke juridische uitspraak.

Mes op de keel
"De VNV grijpt iedere mogelijkheid aan om te roepen dat het Ringvaartakkoord destijds door een overgrote meerderheid van de MP vliegers is omarmd", zegt de piloot van Martinair tegen Luchtvaartnieuws.nl. "Dat klopt wel, maar wat voorzitter Steven Verhagen vergeet te vertellen is dat ons het mes op de keel werd gezet met het dreigement: 'Het RVA of het Fundabord in de tuin'.  Jammergenoeg lieten de meeste piloten zich daar door intimideren en sindsdien laat de VNV geen mogelijkheid onbenut ons met statistieken om de oren te slaan. Het lijkt op Noord-Korea. Degenen die zich niet bang lieten maken hebben zich vervolgens verenigd in de Stichting Cockpit Belangen en die groep lijkt meer en meer het gelijk aan haar zijde te krijgen.”

Aanmatigend
"Zeer aanmatigend" noemt Steven Verhagen de uitlatingen van de piloot van Martinair over intimidatie. "De VNV doet juist heel veel voor de MP-piloten. Dankzij ons is er niet één van hen ontslagen en hebben we ook ontslagbescherming kunnen vastleggen." Verhagen wijst er ook op dat VNV en KLM intussen een alternatief hebben gepresenteerd voor het Ringvaartakkoord, onder de naam Steigenbergerakkoord.

Het verschil is dat onder RVA de piloten een KLM-contract zouden krijgen, het Steigenbergerakkoord geeft hen een Martinair-contract. "Maar verder zijn de twee akkoorden minimaal gelijkwaardig", zegt Verhagen. Probleem is alleen: de Martinair-piloten hebben het Steigenbergerakkoord tot nu toe geen blik waardig gegund.

Family together
De Ondernemingsraad van Martinair zit woensdag duidelijk met de situatie in haar maag. De raadsvrouw van de OR hamert op het adagium van de onderneming, zoals verwoord door ex-topman Peter Hartman: 'keeping the family together'. De advocaat zegt dat de OR het Ringvaartakkoord "omarmde".

De pleitbezorger van KLM spreekt over "een zeer complexe zaak" en toont zich verbaasd over het feit dat de Stichting Cockpit Belangen, de groepering die per slot van rekening de knuppel in het hoenderhok gooide, geheel afwezig is. KLM wil het liefst boven de partijen staan, zegt de raadsman, die "met leedwezen" aanziet dat bonden en pilotengroepen elkaar het leven zuur maken. "En dat moet een keer ophouden."

De rechtbank in Amsterdam doet op 27 december uitspraak in de zaak.

Door Lolke van der Heide