“Dagelijks hebben we meerdere vaccinzendingen, bijvoorbeeld van China naar Latijns-Amerika of van Europa naar Afrika. We rekenen vooral in de tweede helft van het jaar op grotere volumes, vooral naar bestemmingen buiten Europa”, zei Kuijn deze week tijdens een bezoek van Luchtvaartnieuws.nl aan de vrachthub op Schiphol-Centrum.

Het vervoer van farmaceutische producten is niets nieuws voor de vrachtmaatschappij, toch is Air France KLM Martinair Cargo medio vorig jaar al begonnen met de voorbereidingen van het vaccinvervoer. Nog ver voordat er überhaupt een vaccin was dus. Kuijn: “We wisten niet welke vaccins er zouden komen, op welke manier ze vervoerd moeten worden, in welke volumes en op welke routes; het was allemaal onbekend.”

Foto (c) Reismedia

Om het uiterst belangrijke transport in goede banen te leiden werd een taskforce opgezet, waarvan het operationele deel onder leiding staat van Paul Crombach. “Als resultaat daarvan is een specifiek product ontwikkeld voor het vervoer van de vaccins.” Alles is er daarbij op gericht om vaccins zo snel mogelijk op de bestemming te krijgen.

Als onderdeel van dat product heeft Air France KLM Martinair Cargo een speciaal vaccinteam in het leven geroepen, dat 24/7 bereikbaar is. “We hebben processen neergezet waarbij we ervoor zorgen dat iedere partij die betrokken is bij de verzending geïnformeerd wordt dat er vaccins in aantocht zijn”, zegt Kuijn.

Extra koelcellen
Om de grote hoeveelheden aan te kunnen is zowel op de luchthaven Parijs Charles de Gaulle als op Schiphol de koelcapaciteit vergroot met een extra koelcel. “Investeringen zijn in een periode dat het bedrijf geld bloedt heel erg moeilijk, maar deze zijn wel goedgekeurd omdat het zo essentieel is voor de vaccins.”

De koelcapaciteit is daarnaast nodig met het oog op de verwachte toekomstige groei van luchtvervoer van farmaceutische producten. Die worden op Schiphol uit voorzorg gescheiden opgeslagen van andere producten die koel bewaard moeten worden.

Het vervoer van vaccins is vanwege de vereiste klimatologische omstandigheden een behoorlijk ingewikkeld proces. Terwijl bij vaccins als AstraZeneca, Sinovac en Sputnik een temperatuur tussen de twee en acht graden oké is, moet het vaccin van Pfizer/BioNtech worden vervoerd bij een extreem lage temperatuur van -80.

Zo’n lage temperatuur kan alleen worden gerealiseerd door middel van droogijs. Alleen zit er een limiet op de maximale hoeveelheid van dat ijskoude goedje in vliegtuigen; als dat verdampt - of eigenlijk sublimeert - komt er CO2 vrij, wat in hoge concentraties in potentie tot gevaarlijke situaties kan leiden.

Limieten verhoogd
Dat zorgde voor de nodige hoofdbrekens bij Air France KLM Martinair Cargo.  “Droogijs is gekwalificeerd als dangerous good”, zegt Crombach. “We hebben onder heel gerestringeerde omstandigheden, waarbij we precies weten hoeveel CO2 er vrij komt, de limieten weten te verhogen zodat we meer vaccins kunnen vervoeren dan voorheen mogelijk zou zijn.”

Foto (c) Reismedia

Een heel vrachtruim vol met Pfizer-vaccins zit er echter niet in. En al zou dat kunnen, dan is dat in de praktijk meestal geen haalbare kaart. Crombach: “Want op locatie moeten ze ook voldoende droogijs of super zwaar koelende vriezers hebben. Heel veel meer dan wij aankunnen willen klanten om die reden doorgaans toch niet ontvangen.”

Inmiddels heeft de vrachtdivisie van Air France-KLM dus vaccins vervoerd naar 45 bestemmingen; maandelijks gaat het om zo’n honderd zendingen. Het grootste deel gaat daarbij in speciale ‘vliegende koelkasten’ of speciale dozen in de belly’s van passagiersvliegtuigen, al dan niet op cargo only-vluchten. Vaccins worden overigens niet in de cabines van passagiersvliegtuigen vervoerd.