David van Vliet: Taboe

29 maart 2015

Ze hoorden de First Officer normaal ademen op de Cockpit Voice Recorder, terwijl de Captain op de deur bonkte, hem verschillende malen opriep, en probeerde de deur via die andere manier binnen te komen. Maar de deur bleef dicht, op slot om nooit meer open te gaan. Het onderzoeksteam in Duitsland probeert te achterhalen wat het motief was van Andreas Lubitz. Wat er speelde in zijn brein dat op slot zat voor iedereen, vooral hemzelf misschien, net als die deur.

Hij ademde normaal, maar zat hij daar met tranen in zijn ogen? Door angst bekropen, doodsbang, claustrofobisch? Beïnvloedt door de ijle droge lucht van een drukcabine? Iets bracht deze Fist Officer ertoe om die neus naar beneden te duwen. Als hij daadwerkelijk zware psychische problemen had die niet opgemerkt (lees: behandeld) waren, dan was vlucht 4U9525 misschien die druppel die de emmer op een dramatische en desastreuze manier deed overlopen.

Psychologische problemen zijn, net als in de normale samenleving, een soort van taboe in het vliegerswereldje. Iets waar je waarschijnlijk niet mee te koop loopt. Het was niet de eerste keer dat een piloot maar 1 uitweg zag en die neus naar beneden duwde. In de media wordt gerept dat we enorm stressbestendig moeten zijn, om moeten kunnen gaan met spanning. Nog steeds wordt dat 'supermanplaatje’ geschetst. Maar uiteindelijk zijn we allemaal maar gewoon een mens.

Zoals gezegd, een taboe. Als ik als passagier aan boord van een vliegtuig stap, en de purser maakt vlak voor vertrek een aankondiging dat de First Officer vandaag angstaanvallen heeft en daarvoor een pilletje neemt, durf ik te wedden dat de meerderheid van de passagiers uitstapt.

Als een collega vlak voor vertrek aan mij op zou biechten dat hij stemmen in zijn hoofd hoort, en zwaar depressief is, dan zou ik van boord stappen, en ergens een kop thee gaan drinken met hem/haar om erover te praten. Die collega zou voorlopig niet meer mogen vliegen. Als je dus al die problemen hebt, maakt het beroep van verkeersvlieger het niet makkelijker. Ondanks dat die deur dichtzit, zit je toch altijd 'in the picture'.

Het feit is dat elke piloot weet dat er bepaalde medische aspecten zijn die je buiten de cockpit houden. Een hersenschudding bijvoorbeeld betekent dat je even niet mag vliegen, totdat je volledig herstelt. Dus ik draag maar een helm als ik hier op de fiets stap... Hartproblemen, of psychische problemen houden je wat langer buiten de cockpit, of betekenen dat je nooit meer zult kunnen vliegen. Hartproblemen is iets waar we niet veel aan kunnen doen, los van gezond eten en veel sporten.

Maar psychische problemen zijn wellicht van een andere orde. Je kan psychische problemen makkelijker camoufleren. Voor familie, vrienden en collega's maar ook bij die jaarlijkse, of zesmaandelijkse medische keuring. Ik ben geen dokter, noch heb ik het idee dat ik mentale problemen heb, maar ik kan alleen concluderen dat, net als met elke medische aandoening, je op een gegeven moment moet toegeven aan die kwaal die je hebt. Of je er dan mee naar een dokter stapt, is vers twee, maar als we de (vroege) feiten van het onderzoeksteam moeten geloven gaf deze piloot toe aan een kwaal op een totaal verkeerd moment.

Na 11 september 2001 hebben we de cockpit op slot gedaan, er een vesting van gemaakt en de sleutels aan de piloten gegeven. We gingen ervan uit dat het er op die manier veiliger van werd. Het is een dunne balans. Iemand op mijn werk merkte op dat voor 11 september er meerdere personen nodig waren om een vliegtuig te kapen, en dat na die zwarte dag slechts 1 persoon genoeg is om een vliegtuig 'over te nemen'.

Nu spelen we paniekvoetbal en introduceert de luchtvaartbranche die regel waar een lid van de cabinebemanning altijd in de cockpit aanwezig dient te zijn als een van de vliegers even naar het toilet moet. Ik hoop maar dat die collega van de cabinebemanning (die overigens niet uitvoerig psychologisch getest wordt voor ze in de luchtvaart aan het werk gaan) zich 'happy' voelt terwijl hij/zij achter mijn rug de deur bewaakt. Als we de piloten aan boord van een vliegtuig niet meer kunnen vertrouwen, wie dan nog wel?

Veel luchtvaartmaatschappijen hebben instanties voor piloten waar je vertrouwelijk kunt praten over iets wat je tegenzit. Relatieproblemen, financiële problemen, en dingen die daaruit voort kunnen vloeien, zoals bijvoorbeeld mentale problemen. Ik heb er gelukkig nooit gebruik van hoeven maken maar ik hoor er alleen maar positieve dingen over. Het is wachten op het definitieve rapport, en ergens hoop ik nog steeds dat het onderzoeksteam het mis heeft. Maar als ze het wel bij het rechte eind hebben moeten we als branche dit probleem meer bespreekbaar maken.

In de cockpit 'briefen' en 'debriefen' we altijd alles wat los en vast zit. Voordat we de daling inzetten bespreken we wat voor nadering we vliegen, waar we rekening mee moeten houden. Wanneer er tijdens een vlucht zich iets afspeelt, praten we er na de vlucht als bemanning over na. Dan zet iedereen zijn deur open en geeft zijn/haar mening hoe we als team hebben gefunctioneerd. Wat goed ging, wat minder goed ging en wat volgende keer beter kan. Ik weet zeker dat we die open cultuur door kunnen trekken naar collega's die het moeilijk hebben. Erover praten helpt altijd.

Als Andreas Lubitz daadwerkelijk zijn deur op slot hield in de weken, maanden en jaren voorafgaande aan vlucht 4U9525, dan hebben we allemaal een beetje gefaald en is het tijd dat we als branche de deur wagenwijd open zetten en dit probleem bij de kop vastpakken.

David van Vliet
Verkeersvlieger

[email protected]
 

Reageren op artikelen? Graag! Er gelden spelregels. We moedigen toevoeging van uw reactie op onze content aan, maar kijken streng naar taalgebruik.

Daan Lenderink
27 feb 2024 - 17:44
22 feb 2024 - 13:12
Frank Oostdam, ANVR
22 jan 2024 - 08:00
20 jan 2024 - 08:00
Daan Lenderink
12 dec 2023 - 11:22
Walter Schut
10 dec 2023 - 11:41
20 nov 2023 - 15:07
Frank Oostdam 2022
17 nov 2023 - 11:36
Benno Baksteen
9 nov 2023 - 11:01
17 okt 2023 - 14:53
17 okt 2023 - 14:06
Daan Lenderink
17 okt 2023 - 10:01
Benno Baksteen
9 okt 2023 - 11:01
Daan Lenderink
30 sep 2023 - 07:54
22 sep 2023 - 11:11
Frank Oostdam, ANVR
20 sep 2023 - 09:51
Copyright Reismedia BV 2024 - Cookieinstellingen