Op het moment dat ik het winkelwagentje pak en achteruit rijd, weet ik het al. Ik ben zonder boodschappenlijstje naar de supermarkt gegaan. Ik heb het wel gemaakt, maar wat heb je daaraan als je vergeet om het mee te nemen. In gedachten zie ik het lijstje op de keukentafel liggen. Wat stond er ook alweer op? Koffie, dat is makkelijk en ook WC papier. Maar verder, ik kan het me niet herinneren.

Speurend loop ik langs de schappen. Thee? Melk? Waren de sinaasappels nou op of had ik die de vorige keer al meegenomen? Ik heb eigenlijk wel trek in een salade. Wat hebben we in huis? Laat ik in ieder geval maar wat tomaten en komkommers meenemen. En uien en o ja, blokjes voor de afwasmachine!
Bij de kassa valt me op, dat ik veel meer heb dan anders. Het is maar goed dat de koelkast is uitgevonden.

Onderweg naar huis laat het me niet meer los. In de luchtvaart hebben we een checklist voor alles. Iedere vlucht volgt een vast patroon. Eerst bekijk je het vliegplan met alle vluchtgegevens. Je kijkt naar het weer op de route en of er onderweg bijzonderheden zijn. Dan maak je kennis met de cabinebemanning voor deze vlucht en je wisselt de belangrijkste vluchtgegevens uit. Eenmaal in het vliegtuig kijk je in het technische logboek of alles het doet. De ene vlieger doet de buiteninspectie en de ander begint met de cockpit preparation procedure. Volgens een vast patroon worden alle knopjes in de juiste stand gezet en de vluchtgegevens in de vliegcomputer geladen. Als de incheckbalie gesloten is, krijgen we te horen hoeveel passagiers, koffers en vracht er meegaan. Daarna volgt de berekening van de hoeveelheid brandstof die mee moet. We stoppen alle cijfertjes in de computer die ons weer vertelt hoeveel vermogen we nodig hebben om vandaag veilig op te kunnen stijgen.

Het is een half uur voor de start. De eerste cockpitchecklist wordt gelezen. Daarna is het tijd voor de briefing. De piloot die deze vlucht aan het stuur zit, vertelt zijn of haar collega wat hij van plan is aan de hand van kaarten en computer. We lezen de volgende checklist. Verschillende vliegtuigen hebben verschillende checklisten. Tegenwoordig gebruiken we meestal de 'do and read' lijsten. Eerst doe je volgens een min of meer vastomlijnd patroon wat er op dat moment moet gebeuren en daarna loop je de belangrijkste zaken nog eens langs met een checklist.

Iedere normale vlucht kent een stuk of tien checklisten. Het begint met een preflight en eindigt met een shutdown checklist. Naast alle normale checklisten hebben we ook nog de tientallen checklisten die geraadpleegd worden als er wat mis is. Deze non-normal checklisten zijn overigens meestal van het 'read and do' principe. Eerst lezen, dan doen. Op die manier wordt de bemanning stap voor stap door vrijwel ieder probleem geloodst.

Eigenlijk hangt de hele luchtvaart van checklisten en procedures aan elkaar. Je kan daar van alles van vinden, maar het werkt als een trein! In al onze checklisten en procedures zit de ervaring van meer dan honderd jaar luchtvaart verpakt. Het resultaat is een ongeëvenaard hoog niveau van veiligheid.

Als ik thuis kom, zie ik direct dat het mis is. Er zijn nog volop sinaasappels, tomaten en komkommers. Afwasblokjes zijn er ook nog, maar zout en spoelglans zijn wel op. Dat stond natuurlijk luid en duidelijk op mijn lijstje. Kortom, ik zat in de richting. Maar eigenlijk is mijn boodschappenavontuur deze keer een vrij kansloze missie gebleken. En dat is nou net wat we in het vliegtuig kunnen voorkomen, dankzij de checklist.

Jan Cocheret
[email protected]