De term is al weer gevallen in de oplaaiende discussie over het afschaffen van de tweede stoel in de cockpit: ‘veredelde buschauffeur’. Onbegrijpelijk dat mensen die deze vergelijking bezigen niet meteen gecanceld worden, aangezien de vergelijking een neerbuigend vooroordeel over buschauffeurs bevat, en dat doen we niet, toch? Maar goed, laten we even onbevooroordeeld meegaan met de bus en niet struikelen bij de halte van de huidige woke-mode.
Waar de buschauffeur de nodige uitdagingen op het vlak van verkeer en menselijke conflictbeheersing aan moet gaan (mijn respect heeft ‘ie), gaat de vergelijking met luchtvaart danig mank. De bus komt (als het goed is) nooit van de grond af en kan in principe altijd stoppen als er gevaar dreigt.
Hoe anders het chaufferen wordt als de mogelijkheid om te stoppen je wordt ontnomen blijkt mooi uit de film ‘Speed’ uit 1994. Daar dreigt aan boord van een bus een bom af te gaan zodra de snelheid onder de 50 kilometer per uur komt. Het wordt nu een snelweg van stress voor Sandra Bullock, die de bus in de film bestuurt, en daarmee een compleet ander verhaal dan op de dagelijkse lijnbus.
Kijk, nu komen we wat meer in de richting van de luchtvaart. Eenmaal vertrokken van de doodlopende weg die startbaan heet is er ‘no way back’ en spelen er niet één, maar drie levensbedreigende factoren. Net zoals in ‘Speed’ de snelheid, maar ook de hoogte. Verlies van één of beide betekent een nagenoeg zekere dood. De derde factor is tijd in de vorm van brandstof. Heb je vóór je tanks leeg zijn geen bevredigende oplossing (landingsplaats), dan betekent dat een ongecontroleerd verlies van snelheid en/of hoogte met dus eveneens hetzelfde morbide eindresultaat, oftewel ‘laatste halte’.
Het is niet uit te leggen hoe ‘de drie factoren’ zich (veelal onbewust) doen voelen in de cockpitstoel. Die druk is niet zo spectaculair zichtbaar als in ‘Speed’, maar wel degelijk regelmatig fors aanwezig, ondanks alle uitstekende hedendaagse materialen, procedures en marges. Deze druk wordt ook niet aangepakt door de autopilot, maar door menselijk defensief vooruitkijken, inschatten en aanpassen. Overleg daarbij, alsook ervaring opdoen met een gelijkgestemde, is daarbij meer dan een gezonde noodzaak.
Gelukkig krijgt Sandra hulp van een copiloot in de vorm van Keanu Reeves, die op spectaculaire wijze tijdens de rit aan boord komt, en staat zij er mentaal niet meer alleen voor. Dat helpt! Moraal van dit verhaal: leg geen bom onder de bijrijdersstoel in de cockpit. Dat is écht een halte te ver.
