BAJKONOER - De Amerikaanse astronaut Mark Vande Hei keert woensdag terug op aarde. Een Russisch vaartuig brengt hem terug uit het ruimtestation ISS. De verhoudingen tussen Rusland en het Westen zijn flink verslechterd door de oorlog in Oekraïne en dat heeft ook gevolgen voor ruimtevaart. Vande Hei was ongevraagd het middelpunt van een rel daarover.
Vande Hei heeft net geen jaar in het ISS gewoond. Hij vertrok op 9 april vorig jaar. Nog nooit was een Amerikaan zo lang aan één stuk in de ruimte. Hij heeft 5680 rondjes rond de aarde gedraaid en meer dan 240 miljoen kilometer afgelegd, berekende de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. Op woensdag neemt hij plaats in een Sojoez-capsule, samen met twee Russen. Hun vaartuig wordt om 9.21 uur Nederlandse tijd losgekoppeld van het ruimtestation. Dat gebeurt op ruim 400 kilometer hoogte. De Sojoez zakt daarna de dampkring in en moet rond 13.28 uur zachtjes neerkomen op de uitgestrekte steppe van Kazachstan.
Ruimtevaart was de laatste jaren een van de weinige gebieden waar Rusland en westerse landen met elkaar bleven samenwerken, ondanks alle conflicten. Die samenwerking lijkt nu verleden tijd. Russisch-westerse missies zijn op een laag pitje gezet. Het hoofd van het Russische ruimtevaartprogramma, Dimitri Rogozin, is een trouwe bondgenoot van president Vladimir Poetin. Toen het Westen Rusland sancties oplegde, zei hij dreigend dat Rusland het ISS kon laten vergaan. Op de lanceerinstallatie in Bajkonoer liet hij levensgroot de letters Z en V aanbrengen, de tekens die Rusland ook gebruikt in de oorlog.
Filmpje
De Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos deelde onlangs een filmpje waarin het Russische deel van het ISS werd losgekoppeld van de rest. Vande Hei en de anderen bleven alleen achter in het heelal. Zijn moeder zei in interviews dat ze in huilen uitbarstte toen ze het filmpje zag.