Het kabinet wil graag dat reizigers vanuit Brussel die op Schiphol overstappen het stuk tussen Brussel en Schiphol per trein afleggen in plaats van per vliegtuig. Recent heeft KLM het AirRail-product op die route uitgebreid (het gecombineerde vlieg- en treinticket), door meer stoelen in te kopen bij de Thalys. Ook is één van de dagelijkse vluchten op die route afgeschaft.

Tegelijkertijd worden reizigers fiscaal juist gestimuleerd om het vliegtuig in plaats van de trein te nemen. Wie de Thalys pakt voor het stuk tussen Brussel en Schiphol moet de Nederlandse vliegtaks betalen, van 26 euro per persoon, terwijl reizigers die het vliegtuig pakken daarvan uitgezonderd zijn. De vliegtaks geldt namelijk niet voor transferpassagiers die met het vliegtuig naar Schiphol komen.

De luchtvaartsector wil graag dat reizigers die van het AirRail-product gebruikmaken ook van de vliegtaks worden uitgezonderd. Maar het kabinet ziet dat dus niet zitten. “Onze conclusie is dat een eventuele uitzondering voor AirRail-passagiers in de vliegbelasting niet een doelmatig instrument is om het AirRail-product aantrekkelijker te maken”, aldus Harbers en Van Rij.

Volgens de bewindspersonen zou het niet doelmatig zijn omdat reizigers die met de trein komen weliswaar wel de Nederlandse vliegtaks betalen, maar niet de vliegtaks in het land waar ze vandaan komen. “Een reiziger die vanuit het buitenland per vliegtuig naar Schiphol komt en daar overstapt op een andere vlucht betaalt veelal in het land van vertrek een vliegbelasting.”

Wat ze er niet bij zeggen, is dat de Belgische vliegtaks veel lager is dan de Nederlandse: dat scheelt minimaal 16 euro. Vanuit andere landen is er nog geen AirRail-product. Mocht die er in de toekomst vanuit Duitsland komen (er rijden nu geen treinen tussen Duitsland en Schiphol): daar is de vliegtaks voor bestemmingen binnen Europa en Noord-Afrika ook aanzienlijk lager (12 in plaats van 26 euro).

Een belangrijkere reden om de uitzondering voor AirRail-passagiers niet in te voeren, lijkt de uitvoerbaarheid te zijn. “Voor zowel de Belastingdienst als de luchthavens zou een uitzondering van AirRail-passagiers een sterke toename in de complexiteit en uitvoeringslasten betekenen”, aldus Harbers en Van Rij. De Belastingdienst is al zwaar overvraagd.

Lees verder onder de foto.

KLM voert momenteel vier retourvluchten per dag uit tussen Schiphol en Brussel. Beeld: Arnoud Raeven.

Alle transferpassagiers laten betalen?
Een alternatief zou zijn om de uitzondering op de vliegtaks voor transferpassagiers helemaal af te schaffen. Het vliegtuig wordt dan niet meer bevoordeeld ten opzichte van de trein. Harbers en Van Rij hebben daar onderzoek naar laten doen door CE Delft, maar daaruit blijkt dat de nadelige gevolgen zeer groot zijn voor Schiphol en KLM.

Afhankelijk van het exacte bedrag, zou het aantal transferpassagiers met 12 tot 34 procent dalen. Ook zou het netwerk vanaf Schiphol minder uitgebreid worden, het zou met name ten koste gaan van intercontinentale routes, en bovendien zouden veel transferpassagiers uitwijken naar andere hubs, waardoor de daling van CO2-uitstoot beperkt is.

Daarom vinden de twee – inmiddels demissionaire - bewindslieden het geen goed idee om alle transferpassagiers te gaan belasten. De komende tijd zullen dus alleen transferpassagiers die met de trein naar Schiphol komen de Nederlandse vliegtaks blijven betalen.