Worden de meeste prijzen, die in de luchtvaart aan de lopende band worden uitgedeeld, niet langzamerhand wat twijfelachtig? De beste luchthaven, de beste luchtvaartmaatschappij, het beste of vriendelijkste cabinepersoneel. Wat stelt het allemaal feitelijk voor?

Schiphol, bijvoorbeeld, wordt al jarenlang vooral onder Britse zakenreizigers uitgeroepen tot beste luchthaven van Europa. Geen wonder, want wie vanuit verschillende luchthavens in het Verenigd Koninkrijk via transfers in de chaos op Londen Heathrow naar verre bestemmingen reist, wordt daarvan niet vrolijk. Eén keer zo’n transfer via Schiphol en je wil niet anders meer. Schiphol is dan als tweede nationale luchthaven van Engeland - ooit de slogan van een wervende Schipholcampagne - al gauw the best there is...

Neem ook al die prijzen voor beste luchtvaartmaatschappijen. Hoe vaak worden die per jaar door verschillende "betrouwbare"organisaties niet rondgestrooid? Hoeveel beste luchtvaartmaatschappijen vliegen er intussen al niet rond? Welke passagiers bepalen dat en op welke vluchten? Nog belangrijker: welke criteria worden voor die commercieel aantrekkelijke "awards" gehanteerd? Wordt bijvoorbeeld de kwaliteit, opleiding en betrouwbaarheid van de piloten ook wel zorgvuldig gewogen? En wie voeren die testen dan uit…?

Nog maar enkele jaren geleden werd op Schiphol een gezagvoerder van een prijsbreker uit de cockpit gehaald. De man had geen geldig brevet. De directeur van de maatschappij liet weten dat het om één van zijn beste piloten ging, inmiddels met ruime praktijkervaring. De opleiding voor de Boeing 737 waarop hij als baas de scepter zwaaide? De computer...!

Vliegtuigpassagiers kunnen het regelmatig zien gebeuren. Stewardessen die enquêteformulieren ronddelen aan "willekeurige" passagiers over de ervaringen tijdens hun vlucht. Gebeurt dat selectief? Of misschien bij voorkeur aan reizigers die toch al aardig zijn, toch al lieten blijken dat ze de service zeer konden waarderen. Het gebeurt in elk geval niet blind…! Ook in dit geval geldt: wie controleert de onderzoekers? Of is die ook in dit geval niet te controleren?

Prijzen in de luchtvaart, wereldwijd uitgedeeld en vaak in ontvangst genomen door trotse directies in feestelijke kleding, ik geef er geen cent voor! Persberichten met niet traceerbare bronnen en methodes, niet serieus nemen! Toch gaan de media er niet aan voorbij, relativeren van de awards is al evenmin aan de orde.

Vandaag de beste luchtvaartmaatschappij, de snelstgroeiende of de maatschappij met het vriendelijkste cabinepersoneel, het zegt allemaal niets. Morgen kan zo’n maatschappij op z'n klep gaan in een knollenveld bij Schiphol of elders op de wereld de oceaan inschuiven, of naast de baan belanden. Zomaar…de beste, snelstgroeiende en leukste maatschappij ter wereld. Voor wat het waard is dus!

Nu wordt er vanuit bijgelovigheid overigens nooit met de veiligste luchtvaartmaat-schappij geadverteerd. Bijna nooit. Qantas dweepte er jarenlang mee dat die maatschappij nog nooit bij een ongeluk was betrokken. Na de ellende rond een exploderende motor van een gloednieuwe Airbus A380, die maar net goed afliep, bleek dat het allemaal morgen anders kan zijn… KLM koos daarom wijselijk tot op de dag van vandaag in plaats van "veilig" voor het begrip "reliable".

Misschien is het wel nog wijzer om eens onderzoek te doen naar al die prijzenfestivals in de luchtvaart. Worden die prijzen misschien zelfs wel gekocht, bijvoorbeeld als die worden uitgeroepen door "gezaghebbende" bladen, zoals in England? Speelt het volume aan advertenties dat sommige maatschappijen en andere organisaties besteden wellicht een rol? Kunnen prijzen worden gekocht? En wie zijn de onderzoekers?

Wie zo’n onderzoek zou kunnen doen? Misschien een leuk klusjes voor brancheorganisatie IATA. Uiteindelijk zou immers sprake van misleiding kunnen zijn. En dat gun je geen van de aangesloten maatschappijen.

Arnold Burlage
[email protected]