Hier werkt een wet die ik al vele jaren aan mijn studenten voorhield: op een door congestie getroffen luchthaven speelt zich een concurrentiespel af met slots als inzet. Via een speltheoretische analyse kan worden aangetoond dat dit spel eindigt via een uitputtingsslag waarin een van de luchtvaartmaatschappijen het loodje legt. De acties van de vliegers om behoud van rechten versnelt dit proces van uitputting.

Waardoor ontstaat die congestie en waartoe leidt dat? Congestie ontstaat door een expansief 'hubbeleid' van een luchtvaartmaatschappij, gepaard aan een streven om alle vrijkomende slots te willen beleggen, teneinde concurrentie buiten de deur te houden. De expansieve luchtvaartmaatschappij wordt uiteindelijk geconfronteerd met een luchtvaartdirectie die 'schaarsteprijzen' wil gaan rekenen voor de slots en met dure productiefactoren arbeid en grond.

Tot zover de theorie. Zien wij nu iets helderder het scenario dat zich mogelijkerwijze op Schiphol zou kunnen voltrekken? Dat is slechts ten dele het geval. Het theoretische model gaat uit van de niet onbelangrijke premisse dat luchtvaartmaatschappijen zich overal vrij kunnen vestigen. Dat geldt voor Europese feedermaatschappijen als Ryanair tot op zekere hoogte.

Doch voor KLM geldt dat niet gebonden als het is door de bilaterale luchtvaartverdragen van Nederland. Het spel eindigt waarschijnlijk in een soort symbiose tussen de hubcarrier KLM en de feedermaatschappijen. In de biologie komt dat vaker voor: een virus heeft belang bij het voortleven van zijn gastheer en niet bij de dood van de gastheer.

Het spel is nu echter weer iets ingewikkelder omdat ook voor Air France op Charles de Gaulle het zelfde spel zich zal gaan afspelen en dan zullen de belangen van KLM het afleggen tegen de belangen van Air France. Air France en vliegers verscherpen door het vasthouden aan hun belangen het concurrentiespel op de luchthaven Schiphol tussen KLM en Ryanair.

Ryanair heeft ook nog diepe zakken...

Prof. Dr. Hugo B. Roos
Emeritus hoogleraar
[email protected]