“We zijn bereid elke druppel SAF in ons land te kopen, maar het is er gewoon niet.” De airline-vertegenwoordiger op het IATA Wings of Change-congres in Istanbul keek triomfantelijk de zaal in. Zijn boodschap was duidelijk: natuurlijk willen we wel vergroenen, maar dat gaat op dit moment helaas nog niet en dat is niet onze schuld.
Ik zie die houding bij meer airlines: mooie woorden over taxiën op één motor, lichtere stoelen in vliegtuig, gerecyclede personeelsuniformen of veel stampij maken over een testvluchtje met vijftig procent SAF in één motor. Ach, de belofte van net zero in 2050 is nog heel ver weg en we moeten groeien om geld te verdienen om te vergroenen. Daarbij is de luchtvaart maar verantwoordelijk voor twee procent van de vervuiling. De houding is kort samengevat: we gaan er zeker wat aan doen, maar overheden moeten ons nu niet te veel voor de voeten lopen en zeker geen heffingen opleggen.
Nu lijkt 2050 ver weg maar, wat je als airline nu bestelt, vliegt - als het even meezit - in 2050 nog steeds. Recente artikelen in bijvoorbeeld Trouw schetsen een beeld van een vervuilende sector die de doelstelling van net zero in 2050 never-nooit-niet gaat halen. Sterker, die twee procent wordt het veelvoudige als we niks doen. Bij Europese airlines als KLM en easyJet zijn ze zich goed doordrongen van de problematiek. KLM vliegt inmiddels voor een half procent op SAF en investeert in de productie daarvan, maar het peperduur en het wordt nog een hell of a job om het in een paar jaar naar vijf procent laat staan vijftig procent te krijgen. EasyJet heeft een concrete roadmap naar netto nul in 2050 en investeert in de ontwikkeling van motoren op waterstof en in elektrisch vliegen. Maar de ontwikkelingen gaan langzaam en nieuwe markten dienen zich aan van klanten die voor zeventig euroretour in de winter naar Zuid-Europa vliegen, want dat is door de hoge gasprijs goedkoper dan thuis blijven.
Toch wordt het beeld voor de toekomst duidelijk. Kortere afstanden met de trein en elektrisch of op waterstof vliegen, langere afstanden op SAF en dat tegen een fors hogere maar wel eerlijke prijs. Het grootste probleem is de echter weg hier naartoe. Ook na de vergroening heb je nog steeds airports nodig, en juist hun capaciteit dreigt nu ingekrompen te worden. Daarnaast hebben we enkele decennia nodig voor de vergroening: de opwarming van de aarde geeft ons die tijd niet. De vergroening vraagt inzet van alle airlines: die is er nu nog zeker niet. Europese carriers dreigen het afleggen tegen luchtvaartmaatschappijen van buiten Europa die met de mond wat roepen over sustainability maar verder geen fluit investeren. Brussel moet op dit punt echt maatregelen nemen om deze valse concurrentie tegen te gaan.
In 2023 is het IATA Wings of Change-congres in Amsterdam. Ik ga er vanuit dat IATA dan echt laat zien hoe men tot net zero in 2050 komt, en niet wederom een luchtkasteel bouwt van goede bedoelingen.