LONDEN - Twee Boeing 747-400’s zijn in juni boven Schotland bijna met elkaar in botsing gekomen. Dit heeft de UK Airprox Board (UKAB), de raad die alle incidenten in de Britse luchtvaart onderzoekt, maandag gezegd. De luchtverkeersleiding zag dat de twee vliegtuigen, met gezamenlijk rond de 800 passagiers aan boord, te dicht op elkaar zaten en gaf opdracht tot meer separatie. Maar de bemanningen verwisselden elkaars instructies waardoor ze op een ramkoers van dertig meter verticaal eindigden.

Van welke maatschappijen de twee toestellen waren is door UKAB niet bekendgemaakt. De onderzoekers van de organisatie spreken in hun rapport vol ongeloof over het feit dat geen van de vier piloten in de twee toestellen doorhad dat ze met een verkeerde manoeuvre bezig waren.

Montrose
De twee Boeings waren op 23 juni beide op weg naar Noord-Amerika toen air traffic control (ATC) in het Schotse Montrose, tussen Dundee en Aberdeen, op hun schermen zag dat de twee toestellen op 34.000 voet gelijk op vlogen, maar naar elkaar toe. De verkeersleiding gaf de Boeing aan de westelijk kant opdracht naar links te draaien en de Boeing aan de oostelijk kant om een koers meer naar rechts aan te houden.

Dit zou de twee jumbo’s ruimschoots van elkaar hebben gescheiden. Maar precies het omgekeerde gebeurde: beide bemanningen namen elkaars instructies over waardoor de vliegtuigen juist naar elkaar toe vlogen. Een van de gezagvoerders geeft hierop de alarmerende mededeling, geciteerd door UKAB: “Traffic in sight.”

TCAS
Inmiddels had aan boord van beide Boeings het alarm geklonken van TCAS (travel collission avoidance system). Dit is een verplicht detectiesysteem in alle passagiersvliegtuigen dat de nabijheid van andere toestellen op een scherm in de cockpit aangeeft.

Als twee vliegtuigen te dicht bij elkaar komen geeft TCAS een ‘resolution advisory’ (RA) in beide cockpits waar onmiddelijk gehoor aan moet worden gegeven. Deze RA scheidt de twee toestellen. En dat is wat er gebeurde boven Schotland: een minuut nadat de twee Boeings naar elkaar toe waren gezwenkt door foutieve koerswijzigingen en gaf een RA van TCAS de ene bemanning de opdracht voor een hogere koers en de andere voor een lagere koers.

Volgens de UKAB passeerden de twee vliegtuigen elkaar op honderd voet (dertig meter), terwijl de minimale separatie duizend voet moet zijn. Er was uiteindelijk nog wel sprake van een horizontale separatie van 2,8 nautical miles (ruim vijf kilometer). Het risico van het incident staat bij UKAB niettemin in de boeken als ‘hoog’.

Bron: UK Airprox Board

Verbazing
“De raad is verbaasd dat alle vier de piloten de instructie van ATC verkeerd hebben gehoord of geïnterpreteerd”, schrijft UKAB. Het onderzoek wees uit dat de fout niet bij ATC lag; de gegeven ATC-instructies stonden op band en bleken correct te zijn. Ook kan er geen verwarring zijn geweest over de vluchtnummers omdat deze niet op elkaar leken. Hoewel UKAB niet bekend heeft gemaakt om welke airlines het ging, moet hieruit worden afgeleid dat het waarschijnlijk niet om toestellem van een en dezelfde maatschappij ging.

Een lid van de raad, zelf een piloot, opperde dat het zo zelden voorkomt dat bemanningen op die hoogte tijdens een trans-Atlantische vlucht de instructie voor separatie krijgen, dat het alle vier de crew members in verwarring heeft gebracht. Ook zouden piloten alleen zijn getraind om te reageren op TCAS en dat systeem sloeg pas aan nadat de separatieopdrachten van ATC waren verwisseld.

Van onze redactie