Eind november kom ik op een zondagavond op een gewone vlucht van London-Heathrow aan op Schiphol. Engeland is weliswaar non-Schengen, maar er staan op dit tijdstip nooit zulke lange rijen voor de paspoortcontrole: een met mensen volgepakte hal. Blijkbaar een verscherpte toegangscontrole. Daar kan ik best begrip voor hebben, maar niet voor onduidelijkheid. Immers: toen ik eerder die dag op Londen aankwam, hoefde ik alleen maar m'n e-paspoort op een scanner te leggen en ik kwam Engeland in. Nou ben ik lid van Privium, dus met een irisscan kom ik Nederland wel in, maar op Schiphol daar moet ik betalen voor een snelle doorgang, terwijl die in Engeland gratis is. Onduidelijk is waarom in Nederland niet kan, wat in Engeland blijkbaar wel kan.

Ook op andere terreinen binnen de Europese gemeenschap bestaan onduidelijkheden. De Europese Unie beschermt de rechten van luchtreizigers: "Veiligheid en kwaliteit van service vormen de eerste van vijf fundamentele rechten van consumenten. Rechten die internationaal aanvaard en door de Unie erkend zijn." Ook hier Safety First dus. Maar waarom worden in Nederland consumenten van luchtvervoer dan gediscrimineerd ten opzichte van consumenten van railvervoer? Want de individuele luchtreiziger moet betalen voor zijn eigen veiligheid, terwijl de individuele veiligheid een treinpassagier door de samenleving collectief wordt betaald. Onduidelijk is waarom dit in Nederland niet kan, terwijl in andere landen (zelfs binnen Europa) de nationale overheid hiervoor wel zijn verantwoordelijkheid neemt.

Omdat veiligheid voor alles gaat, heb ik alle begrip voor security checks op luchthavens. Maar waarom wordt daarbij zoveel onduidelijkheid gecreëerd. Natuurlijk zijn er regels, maar die lijken per land anders te worden geïnterpreteerd. Sterker nog: op Schiphol verschilt die interpretatie soms van dag tot dag. Zelfs bij de nieuwe centrale security. De ene keer moet mijn horloge af, de volgende keer mag dat om blijven. Dan moeten schoenen uit, dan weer niet. Riem: idem dito. Een klein beetje meer duidelijkheid over veiligheid lijkt me toch niet teveel gevraagd. Als er een goede reden is voor al die onduidelijkheid: maak dat dan duidelijk!

Dit zijn zomaar wat persoonlijke ervaringen die me aan het denken hebben gezet. Maar de grotere vraag die daaruit opdoemt, is: welke impact heeft deze optelsom van veiligheidregels en maatregelen op het reisgedrag van consumenten? Ik las dat door het platleggen van Brussel het aantal toeristen naar Antwerpen met zo’n veertig procent was afgenomen. En toen ik dezer dagen langs Schiphol-Oost reed, zag ik het platform daar vol staan met zakenjets. Een duurder, maar afgeschermd reisproces biedt, los van efficiency, blijkbaar nog meer garanties voor veiligheid en in ieder geval meer duidelijkheid. Na 9/11 zagen we dat verschijnsel ook al.

Overigens zakte het luchtvervoer naar de Verenigde Staten destijds wel even met meer dan een kwart in. Op Schiphol zagen we de SARS-uitbraak, de Irak-oorlog en de economische crisis leiden tot een kleinere (en tijdelijke) terugval in het reisgedrag. Maar aan de onduidelijkheden die daaraan kleefden, zat een voorspelbaar einde en dus kon je er begrip voor opbrengen.

En daar wringt 'm nou juist de schoen: we slagen er maar niet in die optelsom van onduidelijkheden op veiligheidgebied binnen Europa op te lossen. 'Safety first' lijken zo slechts twee woorden. Maar misschien geeft Nederland, als nieuwe voorzitter binnen Europa, die twee woorden een concrete nieuwe lading…?

John Jansen
International Boardmember ATPI