Er kwam pas echt beweging in bij de eerste geslaagde vrije ballonvlucht van de  gebroeders Montgolfier op 21 november 1783. Deze vlucht heeft veel anderen op een idee gebracht.

Niet lang hierna kwam de wens om deze ballonnen te kunnen besturen. Veel ontwerpen passeerden de revue. Voor de voortstuwing werden bij verschillende ontwerpen een soort peddels gebruikt, die hadden natuurlijk vrijwel geen effect. Wanneer men eerder was gekomen op het idee van de huidige propeller, zijnde een draaiend vleugel profiel, dan was de ontwikkeling, denk ik een stuk sneller gegaan.

Daar de peddels niet erg succesvol waren, dacht men al gauw aan motoren. De eerste motor was een explosiemotor op lycopodepoeder.  Dit was al in 1806. Later werd de lycopode vervangen door koolstofpoeder. Hier is echter nooit een vlucht mee uitgevoerd. De eerste vlucht met een door een stoommachine aangedreven luchtballon was in 1844, het betrof hier echter een klein, maar werkend model van Dr. Le Berrier.

Een mooi ontwerp uit 1843 van M. Henson betrof een bijna normaal vliegtuig met twee  propellers gelijk die van een oude windmolen, aangedreven door een stoommachine. Helaas is er nooit mee gevlogen. Hij was zijn tijd ver voorruit, zijn ontwerp zou in 1910 niet hebben misstaan. In 1846 vloog het eerste vliegtuigje aangedreven door een motor, weliswaar slechts 30 meter, maar dat was toen een hele prestatie. Het staat nu in het science museum in Londen. Nu zouden we het toestel een drone noemen.

Toch bleven de luchtballonnen en de Zeppelins de overhand hebben in de 19e eeuw. Alle mogelijke en onmogelijke ontwerpen passeerden de revue. Veel van die ontwerpen werden militair gebruikt als uitkijkpost aan een kabel.

Ook op het gebied van de helikopter werd er van alles uitgevonden en getest. Een mooi en bewaard ontwerp was van Viscomte Gustave de Ponton d'Amecourt, te zien in het Musée de L'air: een prachtig klein stoommachientje die een verticale schroef aandreef. Van hem is ook de benaming ‘helicopter’ afkomstig. Ik hoop nog steeds zoiets te vinden op een Franse rommelmarkt.

Nog een opvallend ontwerp was afkomstig van Victor Tatin, bijna 2 meter lang met een gewicht van ruim 1,5 kg. Het werd aangedreven door samengeperste lucht. De romp was hier een cilindervormig luchtvat.

Wat ik ook moet noemen is het ontwerp van een Zeppelin, aangedreven door een elektromotor. Een heel rek van batterijen zorgden voor de nodige elektriciteit. Met de huidige techniek van zonnecellen kan dit wel eens een comeback gaan maken, het energieneutrale luchtschip (zie ook mijn blog ‘het luchtschip heeft een gouden toekomst’).

Het proberen te vliegen kreeg een steeds grotere belangstelling. Otto Lilienthal  was wel de meest bekende in de 19e eeuw. Meer dan 2.000 vluchten maakte hij in een bijna volwaardig zweefvliegtuig. Wanneer Otto de beschikking had gehad over een van de eerste benzine motoren zoals Benz in die tijd, was hij waarschijnlijk de eerste geweest die los en zelfstandig op een motor gevlogen had. Helaas is hij in 1896 omgekomen tijdens een van zijn zweefvluchten.

De gebroeders Wright, onder andere geïnspireerd door Otto Lilienthal, waren al in 1900 aan het experimenteren met een zweefvliegtuig.  Zij gingen er vrijwel direct vanuit dat het een dubbeldekker moest worden. Er zijn mooie foto’s van hun eerste vluchten.  Zij hadden echter concurrentie van Ferber met een bijna identiek toestel in Nice en van Langley, die op een haar na de eerste gemotoriseerde vlucht maakte. Langley startte met zijn toestel van een drijvend platform. Tijdens de lancering met een katapult brak de staart af en stortte hij in de Potomac rivier. Dat gebeurde op 8 december 1903, slechts 9 dagen voor de eerste succesvolle vlucht van Orville Wright op 17 december 1903.

Ook of juist door deze eerste succesvolle vlucht van Orville Wright, gingen steeds meer pioniers zich bezighouden met luchtvaart, de meest fantastische ontwerpen werden uitgeprobeerd. Maar langzaam maar zeker kwam men tot het nu nog steeds gebruikelijke ontwerp. Het vliegen werd van levensgevaarlijk de meest veilige manier van transport.

Paul Grove
@PaulGrove8