De rechterbocht brengt de neus van het toestel honderdtachtig graden rond tot die min of meer in de richting van onze bestemming wijst. Onderwijl klimmend met ruim een kilometer per minuut. De bovenkant van het dashboard snijdt een scherpe lijn in een hoek van bijna dertig graden met de horizon. Links uit het raam kijk ik in een onmetelijke nachthemel die maanloos is en bezaaid met miliarden sterren. Het Zuiderkruis hangt zo schuin dat het elk moment kan omvallen. Onder ons strekt Brazilië zich uit. Een ogenschijnlijk vlak landschap bezaaid met naamloze dorpjes en stadjes die grillige contouren van zacht gouden licht de hemel in werpen.

In het gedimde licht van de cockpit zijn de handelingen spaarzaam en gefocused, en altijd functioneel. Het lichaam zou moeten slapen, maar het hoofd is alert. Om drie uur in de ochtend is het luchtruim vrijwel alleen van ons, de radioconversaties van Curitiba zijn uiterst spaarzaam. Ik geniet nog altijd van dit soort momenten, de sereniteit, de schoonheid van de nacht. Na vijftien jaar in deze cockpit kan het me nog steeds betoveren en het leert me een soort nietigheid en schroom, alsof ik een vreemd heiligdom betreed, en ik niet goed weet of het me vijandig of welgezind zal zijn.

Langzaam, na een uur vliegen, begint de dichtheid van de gouden poelen van licht in het donkere landschap af te nemen. We naderen de uitgestrektheid van een pikzwarte Mato Grosso, die straks zonder enige demarkatie zal overgaan in een eveneens eindeloos laagland van het Amazone bekken. Hier is vanuit onze verheven plaats de footprint van de mens niet meer te ontwaren. Soms voelt het alsof we in een ruimtecapsule over een onbekend hemellichaam schuiven en het begrip van tijd vervaagt in de achtergrond.

Ik ruk mezelf uit mijn reverie om bij een stel coördinaten te bepalen dat onze capsule toch is opgeschoven in de tijd, die zonder dat je er ooit vat op krijgt gewoon z’n gang gaat. Om het nachtritme van het lichaam niet de overhand te laten krijgen controleer ik de route die op het vliegveld Viracopos geprogrammeerd is. Het vliegplan geeft niet ver voorbij de grens tussen Peru en Ecuador aan dat hier een ongenaakbare wand vrijwel recht uit de jungle oprijst, als de oostmuur van de granieten ruggegraat van Zuid Amerika, de Andes. Dan zijn we bijna op bestemming en is het gedaan met de rust, dan gaan mind & body op adrenaline in overdrive om volledig wakker te zijn en weer af te dalen naar de moederplaneet.

Een goede vriend uit Canada vertelde mij dat het de boeken van Antoine de St.Exupery waren die hem in de cockpit van een vliegtuig hebben doen belanden. Ik heb ze ook gelezen, en ik begrijp en ervaar geregeld dat gevoel wat hij overbrengt in zijn boeken. Ook al zijn onze werkomstandigheden niet te vergelijken, en is de constante dreiging van gevaar wat pionieren met zich meebrengt hier niet meer aanwezig, het feit dat ik kan vliegen is als het ware een stuk vervolmaking. Ontvlucht aan alle aardse sores. In een uitbundige vrijheid glijden door een materie even ongrijpbaar als tijd, ogenschijnlijk ontsnapt aan de knellende banden van de zwaartekracht. Dat kan een mens een gevoel van geluk geven. Zelfs op een zeer onchristelijk tijdstip.

 

Herman Mateboer

Verkeersvlieger