Het kan raar lopen in de wereld. Ik herinner me als de dag van gisteren dat de toenmalige topman van Martinair smalend opmerkte dat ArkeFly geen lang leven was beschoren. “Touroperators kunnen geen airline runnen”. Hij maakte die opmerking kort nadat de Inspectie Verkeer en Waterstaat in april 2005 een vergunning had afgegeven die ArkeFly een vliegende start bezorgde. Het was ons gelukt, in een recordtijd van zes weken na de aanvraag en ondanks de werkelijk formidabele tegenwerking van diezelfde Martinair-topman die alles uit de kast had gehaald om ons het leven zuur te maken.

Hij had uiteraard gehoopt dat Martinair z’n monopoliepositie op verre chartervluchten vanaf Amsterdam terug zou krijgen als HollandExel definitief omviel en niet doorgestart werd als ArkeFly. Wie had toen kunnen bedenken dat ArkeFly ooit nog eens de redding van Martinair zou zijn. Want dat mogen we toch wel stellen als we kijken naar de (nog zeer summiere) motivatie van de Europese Commissie bij de goedkeuring voor KLM om Martinair geheel in te lijven. De aarzeling van de Europese Commissie om haar goedkeuring te geven had te maken met de routes op Curaçao en Aruba. Die worden nu immers door KLM én Martinair aangeboden en dus wordt bij een overname de keuze voor de consument beperkt. Minder keuze betekent vaak hogere prijzen en het is de taak van de Europese waakhond om dat te voorkomen. Maar als de nieuwe KLM-Martinair combinatie al snode plannen heeft om de prijzen te verhogen, dan is daar nog altijd ArkeFly. Althans volgens de Europese Commissie, want die is van mening dat de aanwezigheid van ArkeFly op deze routes een waarborg vormt voor voldoende capaciteit en scherpe prijzen. Wat een eer voor een touroperator die volgens datzelfde Martinair niet eens in staat zou zijn om een airline te runnen…

Wat vinden wij als TUI Nederland van de overname van Martinair door KLM? Eerlijk gezegd hebben we er gemengde gevoelens over. Aan de ene kant vinden we het een goede ontwikkeling. Want wat was er gebeurd als Martinair roemloos van het luchtvaarttoneel was verdwenen? En dat risico was reëel. De Europese Commissie heeft immers aangegeven dat een zelfstandig Martinair steeds minder in staat was om te concurreren en daarom wel móest worden overgenomen om te overleven. Zonder Martinair hadden de andere touroperators geen toegang meer tot de markt van verre chartervluchten vanaf Amsterdam. Populaire vakantiebestemmingen als Cancun (Mexico), Puerto Plata en Punta Cana (Dominicaanse Republiek) worden alleen aangeboden door Martinair en ArkeFly. Wij vliegen uitsluitend voor onze eigen klanten en verkopen vrijwel geen stoelen aan andere touroperators. Het is niet zo erg waarschijnlijk dat onze concurrenten daar genoegen mee hadden genomen. Grote kans dus dat er nieuwe initiatieven waren ontstaan; nieuwe airlines die met hulp van touroperators operaties zouden opstarten vanaf Schiphol. Gelukzoekers met teveel geld, zoals de luchtvaart ze al regelmatig laag heeft zien overvliegen of serieuze gevestigde buitenlandse namen. Daar waren we ook niet zo blij van geworden. Dan nog altijd liever Martinair. Die kennen we en die opereren professioneel en verantwoord, zeker ook onder de vlag van KLM mogen we aannemen.

Aan de andere kant zijn we ook een beetje huiverig. We zijn nu echt de enige vakantievlieger die geen onderdeel uitmaakt van de KLM-groep. In de ogen van de Europese Commissie mogen we dan de partij zijn die de KLM-groep ervan weerhoudt misbruik te maken van haar positie op bijvoorbeeld de Antillen, die werkelijkheid kan zo maar veranderen. Voor KLM zijn Curaçao en Aruba slechts twee van de vele routes, voor ArkeFly zijn ze goed voor veertig procent van de capaciteit op verre bestemmingen. De KLM-groep hoeft maar een paar maanden heftige overcapaciteit te creëren en prijzen te dumpen en ArkeFly zou geen andere keuzen hebben dan zich terug te trekken op deze routes. En zo geldt dat uiteraard ook voor de andere routes waar ArkeFly op vliegt. Dus helemaal gerust zijn we er niet op. We hopen dat de Europese Commissie - die we in het Martinair-KLM dossier via honderden en nog eens honderden vragen in de afgelopen maanden zo goed hebben leren kennen - ook in die situatie een oog je in het zeil houdt. Ons (voort)bestaan rechtvaardigt immers de overname…

Tenslotte een woord van waardering voor Martinair en haar huidige topmanagement. Zoals zoveel Nederlanders beleefde ik mijn luchtdoop in een toestel van Martinair, al leverde die luchtdoop angstige momenten op bij de landing dwars door hevig onweer op Rhodos. Het was Martinair die het aandurfde om fullcharter naar bestemmingen als Puerto Vallarta in Mexico en naar Bali te vliegen in opdracht van Oad toen ik daar als directeur touroperating de verantwoording droeg. Nog maar een paar dagen geleden had ik het genoegen om te gast te zijn bij Martin en Tineke Schröder in hun prachtige appartement waar iedere vierkante centimeter de roemruchte geschiedenis van Martinair ademt.

Kortom, een prachtig luchtvaartmerk blijft behouden, al is het straks volledig onder de vlag van KLM. Ik wens mijn concurrent en gewaardeerde collega Paul Gregorowitsch veel succes en wijsheid bij het ongetwijfeld lastige integratieproces!

Steven van der Heijden
CEO TUI Nederland