Neem Alitalia. Langzaam maar zeker is algemeen bekend dat Alitalia al jaren een failliete maatschappij is. Er is al voor honderden, zo niet miljarden aan overheidsgeld ingepompt. Zo is het een maatschappij geworden die andere maatschappijen zonder staatssteun valse concurrentie aan doet. Is nu steun voor de COVID-19 maatregelen aan Alitalia staatssteun? Of moet die maatschappij failliet?

Dan kom je aan de volgende vraag: moeten we maatschappijen in Europa laten failleren of niet? Met als gevolg dat de vluchten straks door de golfstaten worden uitgevoerd, die al jaren staatssteun krijgen. Het wordt heel moeilijk om als straks deze crisis achter ons ligt, nog te kunnen bepalen wat ondersteuning was en wat illegale staatssteun. U begrijpt dat als we het hebben over eerlijke concurrentie, we wel moeten weten wie wat heeft gekregen. In de luchtvaart is dat wereldwijd. De boeken moeten open.

Er is heel veel mogelijk, bijvoorbeeld:
Kosten van al het personeel wordt door de staat vergoed, want er wordt niet gevlogen.
Kosten van de leningen op vliegtuigen worden door de staat vergoed.
De rente op leningen wordt vergoed of kwijtgescholden.
Geen parkeerkosten van vliegtuigen.
Vergoeding hangaarkosten waar ook niet meer gewerkt kan worden.
Extra onderhoudskosten door parkeren van de vliegtuigen of het regulier onderhoud wat daar ook tussen zit.
Vergoeding van de kosten voor het eerder laten uitvoeren van onderhoud.
Huurkosten van kantoren.
De staat betaalt voor de repatriëring vluchten en betaalt het toptarief, is dat staatsteun?
Vliegend personeel moet ook wanneer zij niet vliegt, training krijgen. Mag dat dan ook vergoed worden?

U ziet, dit wordt uiterst moeilijk. Want je moet wereldwijd gaan vergelijken om te weten welk bedrijf meer subsidie heeft ontvangen dan door de COVID-19 crisis gerechtvaardigd zou zijn geweest.
Ga er maar aan zitten, veel steun zal niet eens zichtbaar zijn.
Want is een garantstelling staatssteun? En wat wanneer daar een beroep op wordt gedaan?

Het is nog gecompliceerder: ieder bedrijf heeft constant personeel dat op vakantie is, wanneer je hun salaris ook gaat vergoeden, is dat staatssteun?

Ook duidelijk moet zijn dat bedrijven die via slinkse constructies zich onttrekken aan de belasting en premieheffing van een land, dan ook geen ondersteuning mogen krijgen van dat land.

Dan krijg je de volgende vraag.
Welke bedrijven laten we failliet gaan?
Stelt u zich het volgende scenario eens voor: we laten Air France-KLM failliet gaan.
Vliegtuigen worden ver onder de normale marktwaarde verkocht. Nieuwe maatschappijen kopen deze toestellen op en gaan ver onder de prijs vluchten aanbieden. Is dat wenselijk?

Maar er is al een enorme valse concurrentie gaande.
Er zijn vliegbedrijven die gebruikmaken van de vrijheid binnen de EU om overal heen te vliegen, maar zo asociaal zijn als je maar kunt bedenken. Bijvoorbeeld piloten inhuren die een fake bedrijfje hebben of zzp’er zijn, om zo de sociale verplichtingen en belastingen te omzeilen. De piloten moeten dat zelf maar regelen. Die vliegbedrijven zelf hebben zo geen kosten van het vliegend personeel, want die zitten nu thuis op een houtje te bijten zonder inkomsten of uitkering. Na de crisis gaan die luchtvaartbedrijven weer vliegen en lachen de andere maatschappijen uit die nu met nog hogere schulden blijven zitten.

Ook mogelijk is dat de vluchten direct worden overgenomen door maatschappijen die gevestigd zijn in belastingparadijzen. Hadden we dan niet toch Air France-KLM moeten redden met staatssteun?
Iedereen heeft principes, er zijn regels, maar wordt het nu niet heel erg moeilijk?

Je kan ook een andere regel gaan hanteren, waarbij wordt gekeken naar de gemiddelde winst over de afgelopen drie jaar. Is die positief, dan nu ondersteuning. Zo ondersteun je geen potentieel failliete bedrijven door de crisis heen.

Ook kan je nu gaan bepalen dat de ondersteuning nooit meer mag zijn dan een percentage van de gemiddelde omzet. Internationaal wel te verstaan.

Duidelijk is dat we nu moeten gaan nadenken over het te volgen beleid, anders wordt het straks een chaos in de luchtvaart. Wellicht een taak voor de EU, of beter, de ICAO.

Paul Grove
[email protected]