De KLM Flight Academy wil dit jaar zestig studenten aan de pilotenopleiding laten starten om tegemoet te komen aan de behoefte aan nieuwe piloten bij KLM. De opleiding wil op korte termijn studenten werven en selecteren en het afsluiten van een financieringsdeal is daarbij essentieel.

Banken kunnen wettelijk tot een maximum van 75.000 euro uitlenen als een persoonlijke, consumptieve financiering. Dit kan in gevallen waarbij de ouders borg moeten staan. Een opleiding kost echter al gauw 100.000 en 150.000 euro. De moeilijkheid zit hem voor de KLM Flight Academy en andere vliegscholen in het financieren van het overige deel van de kosten. 

Binnen de CAO voor KLM-vliegers is een financiële compensatie voor studielasten opgenomen, die wordt uitbetaald bij indiensttreding, na afloop van de proeftijd. De bedoeling is nu om deze compensatie al tijdens de opleiding van een leerling-vlieger in te zetten. Op deze manier moet het verschil tussen de daadwerkelijke kosten en het bedrag dat aan de leerling in rekening gebracht worden verkleind.

Daarnaast vindt er voor de leerling financiële garantstelling plaats door een Garantiefonds. De hele opleidingsschuld wordt overgenomen door het Garantiefonds wanneer hij of zij niet binnen vijf jaar na afronden van de opleiding bij KLM in dienst is getreden als verkeersvlieger doordat de maatschappij hem daartoe geen aanbod heeft gedaan.

Opmerkelijk
De gesprekken tussen KLM en de ABN Amro zijn opmerkelijk omdat de bank in september 2016 nog de stekker uit het financieringspakket voor verkeersvliegers trok. De bank vond dat het product niet meer paste bij haar activiteiten. Mocht de samenwerking met KLM van de grond komen, dan zullen ook andere vliegscholen opnieuw bij de bank aankloppen.

ABN Amro was sinds 1993 actief in het verstrekken van leningen aan studenten van Nederlandse vliegscholen. “We hebben de ups en downs in de industrie ervaren, de afgelopen jaren vooral het laatste”, meldde de bank vorig jaar. Sinds ABN Amro het financieringspakket voor piloten-in-opleiding schrapte is het een stuk moeilijker om de prijzige opleiding te financieren.

Martinair
KLM heeft naast de KLM Flight Academy ook de Martinair Flight Academy binnen de groep. Recent is John Hayward voor beide scholen aangesteld als nieuwe directeur. Hayward heeft als taak meegekregen te onderzoeken hoe beide scholen beter op elkaar kunnen aansluiten.

Bestonden er een jaar of tien geleden nog tientallen opleidingen voor verkeersvliegers in Nederland, op dit moment is hier nog een handjevol van over: de KLM Flight Academy op Eelde, de Martinair Flight Academy en AIS op Lelystad, EPST in Utrecht en Aircrew Training Center in Nijverdal. Luchtvaartnieuws.nl sprak de afgelopen maanden met diverse vliegscholen, de politiek en de pilotenbond VNV over de problemen waarmee ze hebben te kampen.

Dreigend tekort
Er dreigt er een tekort aan nieuwe aanwas omdat er ieder jaar piloten met pensioen gaan en er nieuwe vliegtuigen hun intrede doen waarvoor opleidingscapaciteit nodig is. Daarnaast groeit de luchtvaartmarkt volop. Tegelijkertijd daalt het aantal afgestudeerde piloten in Nederland; gemiddeld ontvangen zestig tot zeventig piloten per jaar hun brevet, waar dat er voorheen nog zo’n driehonderd waren.

Pilotenvakbond VNV noemde de ontwikkelingen enige tijd geleden tegenover Luchtvaartnieuws.nl ‘ongewenst’. “Er zijn nog wel mogelijkheden om piloot te worden, maar die beperken zich dan voornamelijk voor mensen die zich dat financieel kunnen veroorloven. Dat levert een ongewenste situatie op. De opleiding dient voor een breed publiek toegankelijk te zijn en te blijven.”

Vliegopleider Aircrew Training Centre uit Nijverdal kondigde in juni al aan met een financieringsoplossing te komen. Hun vliegopleiding kost exclusief type training 88.750 euro en is deels ondergebracht bij Lufthansa. De opleider biedt financiering voor het gehele opleidingsbedrag, rentebetalingen tijdens studieperiode, bijdrage garantiefonds en voorschot op Type Rating. Omdat financiers meegaan in het traject wordt een bijdrage van 20.000 euro van de ouders verwacht. “Bij een Nederlandse bank wordt de ATC-financiering ondergebracht met een garantiefonds vanuit een investeerder. Het is een traject van maanden geweest en start vanaf augustus. Momenteel zien we dat de kosten voor een Type Rating naar beneden gaan of dat deze in een bond worden aangeboden”, meldt directeur Charlotte Schmitz.

Wachtlijsten drogen op
Vliegopleider EPST uit Utrecht heeft als streven om dit jaar 32 tot 40 studenten op te leiden. “Op dit moment zitten wij met onze aantallen op schema om deze doelstelling te halen.  De wachtlijsten drogen inderdaad op als gevolg van minder in opleiding zijnde kandidaten. Echter de wachtlijsten verdwijnen met name door een zeer sterke stijging naar de vraag van het aantal piloten. Met natuurlijk de focus op vooraf goed geselecteerde piloten”, aldus managing director Eric Duijkers.

“Er zitten nog steeds veel piloten thuis met een brevet omdat deze piloten door scholen zonder enige vorm van adequate voorselectie zijn opgeleid terwijl deze mensen bij een sollicitatie bij de maatschappij worden afgewezen”, aldus Duijkers. Salliant detail is dat in de meeste gevallen de ABN AMRO de kredieten verstrekte voor deze aspirant-piloten.

Cadetship
AIS Airlines, gevestigd op Lelystad-Airport en uitvoerder van lijndienstvluchten tussen diverse Europese bestemmingen, zoekt aspirant-piloten op basis van een zogenaamd Cadetship. De maatschappij biedt hiermee in combinatie met de eigen AIS Flight Academy een mogelijkheid voor piloten om hun opleiding op een "financieel aantrekkelijke" wijze te volbrengen en aansluitend, na het voltooien van deze opleiding, tijdelijk aan de slag te gaan bij AIS Airlines. De maatschappij is niet de eerste die dit concept toepast. In 1996 introduceerde Denim Air deze aanpak op de Nederlandse markt.

"Het gedeelte dat de student initieel moet lenen bedraagt 75.000 euro. Dit bedrag kan via intermediairs worden geleend in de vorm van een consumptief krediet", aldus AIS. Daarnaast is een bedrag nodig van 57.500 euro, dat rentevrij wordt voorgeschoten door AIS. Zodra de aspirant-piloot gaat vliegen, wordt dit bedrag rentevrij terugbetaald aan AIS. AIS Airlines investeert in de aspirant-student nadat hij of zij het theoriegedeelte van de geïntegreerde ATPL opleiding met een gemiddelde van 85 procent heeft afgesloten en alle vakken in een keer heeft gehaald. AIS zegt ook piloten te willen opleiden voor andere maatschappijen.

Maatregelen
Voor vliegscholen leek uitwijken naar het buitenland tot op heden een bijna noodzakelijke optie. Zo bieden al enkele opleidingen vlieguren aan in Spanje of Portugal. Niet alleen is het weer daar gemiddeld beter en kan er daardoor meer gevlogen worden, ook de kosten voor het runnen van een vliegschool – zoals brandstof - en het huisvesten van studenten liggen lager.

Op steun van de overheid hoeven de vliegopleidingen op dit moment niet te rekenen. In tegenstelling tot andere beroepsopleidingen, zoals in de medische wereld. “De overheid zegt: de luchtvaart is een commerciële markt en mag het zelf oplossen. Luchtvaartmaatschappijen en ook vliegtuigbouwers hebben er een belang bij dat er goede piloten worden opgeleid. Maar de airlines willen de commitment niet aan; als morgen de economie instort verandert alles.”

ZZP-vliegers
In de politiek wordt wel gesproken over de toekomst die pas afgestudeerd piloten hebben. CDA-Kamerlid Martijn van Helvert stelde in 2015 al vragen aan de staatssecretaris over zogenaamde ZZP-piloten; jonge vliegers die zichzelf als zelfstandig ondernemer verhuren aan bijvoorbeeld Ryanair. “De positie van net afgestudeerde piloten op de arbeidsmarkt is lastig. In de wirwar van belangen dreigen jonge (aspirant) verkeersvliegers de dupe te worden. Als ze de financiering rond krijgen, dan is er nog geen baangarantie”, meldt Van Helvert aan Luchtvaartnieuws.nl.

Het CDA vindt dat er daarom betere afstemming moet komen tussen vraag en aanbod. “Het is niet goed als te veel mensen met een vliegbrevet werkloos thuis zitten. Ook moet er een discussie starten over de aanvullende strenge selectieprocedures van luchtvaartmaatschappijen. Deze procedures zijn belangrijk, maar moeten jongeren niet ontmoedigen in opleiding te gaan.”